“Ondarreta. Gezalaren kartzela” erakusketa

2012 12 abendua



Marcelo Usabiaga preso ohia, kartzela barruko argazkiari begira, erakusketan / BERRIA

>> berria 2012.12.12: Ondarreta espetxearen azkena

Erakusketa ixteko bertso eta musika ekitaldia egingo dute gaur, Donostiako Aiete kultur etxean

Donostiako Ondarreta soilik hondartzarekin, bainuarekin eta dolce vita-rekin lotzen duenak aukera du jakiteko aspaldi ez dela espetxe beltz bat egon zela orain aberats etxeak dauden lekuan, ehunka presoren hilketaren lekuko. Ondarreta, Gezalaren kartzela erakusketak biktima haien historia gogorarazi du azken hilabeteotan. Erakusketa ixteko ekitaldia egingo dute gaur, bertsoekin, hitzekin eta musikarekin.

Amets Arzallus bertsolaria, Eñaut Elorrieta Ken7 taldeko kidea, Olatz Prat abeslaria eta Joxan Goikoetxea soinu jotzailea arituko dira, Aiete kultur etxean.

Espetxeko argazkiak, presoen gauzak, lekukotasunak eta hainbat agiri biltzen ditu erakusketak, historia berreskuratu eta memoria gordetzeko asmoarekin. 1890etik 1948ra bitartean izan zen zutik espetxea. Francoren aldekoek gutxienez 600 preso fusilatu zituzten han, hainbat kalkuluren arabera. Milaka preso pasatu ziren espetxetik. 1931. urteaz geroztik, preso politikoak izan zituzten, eta 1936ko gerratik aurrera frankistek 8.000 pertsona izan zituzten han preso. Donostiako Udalak Aranzadi Zientzia Elkartearekin osatu du erakusketa; besteak beste, presoek egindako poema, marrazki eta bestelako gauzekin.

‘ONDARRETA’ ERAKUSKETA
Noiz. Gaur, 18:30ean.
Non. Aiete kultur etxean, Donostian.

Salbador Zapirain “Ataño”ren kontakizuna

Espetxeko negarrak
Salbador Zapirain, Ataño
Auspoa, 1984

Salbador Zapirain “Ataño” Ondarretako espetxean izan zen, eta “Espetxeko negarrak” liburuan jaso zituen han bizitakoak.

> Liburua osorik: Espetxeko negarrak.pdf
> Juan San Martin: Espetxeko negarrak. Erreseina.pdf EGAN 1986

Share
Atalak: artikuluak, Ekitaldiak

Ataramiñeren aurkezpena Algortan

2012 10 abendua

Share
Atalak: Ataramiñe, aurkezpenak, Ekitaldiak

Alberto Barandiaran, “Astiz eta Walsh”, Berria egunkarian

2012 9 abendua

Goitik behera, Rodolfo Walsh eta Alfredo Astiz

>> Astiz eta Walsh
Berria 2012.12.07

Alberto Barandiaran

Alfredo Astiz ez da gogoratuko, honezkero, zenbat aldiz egin behar izan dion aurre epaileari, Argentinako diktadura militarraren garaiko krimenen kontrako auzietan. Duela urtebete, Rodolfo Walsh kazetari eta idazlearen hilketa argitzeko epaiketan, sudokuak egiten eman zuen auzi osoa. Errutina. Astiz militarra da, argentinarra, eta gizona. Berari bost beste epaiketa bat. «Militarrek zergatik hiltzen duten badakizu?», aitortu zion, behin, Gabriela Cerrati kazetariari. «Arrazoi asko daude: aberriarekiko maitasunagatik, gizontasunagatik, harrotasunagatik, obedientziagatik. Hori guztia oso tente ez baduzu, ezin duzu egunero kalera atera lan egitera».

Astizek tente ditu gauza horiek guztiak.

«Alfredo Ignacio Astiz, Fragata-tenientea. Nafar baten semea, Mar de Platan hasi zituen ikasketa militarrak, eta 1975ean Estatu Batuetan aritu zen terrorismoaren kontra borrokan trebatzen. 1976an ESMAn [Escuela de Marina militargunea] zen jada, Buenos Airesen. Montoneroak atxilotzeko ekintza ugari zuzendu ondoren, 1977an Maiatza Plazako Amen barruan infiltratzeko lana agindu zioten ESMAn».

Ez zaigu ahaztu liburua argitaratu zenean (Susa, 1998), Astiz ezaguna zen Argentinan zein Argentinatik kanpo, militarren errepresioaren sinboloa zelako. Heriotzaren aingerua deitu zioten, ilehoria eta, itxuraz, otzana eta onbera zelako. Aingerutxo bat. Artean inork ez zuen Rodolfo Walshekin lotzen.

«Ez digute barkatzen, subertsioa amaitu genuelako», esan zuen behin.

Iazko epaiketan, Walsh atxilotzeko operazioan parte hartzea leporatu zioten. Eta zigortu.

Rodolfo Walsh. Kazetari, idazle eta Montoneroak mugimendu ezkertiar eta iraultzaileko kide. Argentina osoa armapean jarri zuten milico-en kontrako borrokalari pausatu eta, halaber, sutsua. 1977ko martxoaren 25ean, Gutun Irekia izeneko manifestua idatzi ondoren, non errepresioaren balantze zehatz eta ikaragarria egiten zuen konpromiso hitzaren zentzu zabalenetik milimetro bat ere urrundu gabe —«Azertutzat jotzen dituzuenak akatsak dira; onartzen dituzuen akatsak, krimenak; esaten ez dituzuenak, berriz, kalamidadeak[…]. 15.000 desagertutako, hamar mila preso, lau mila hildako, hamarna milaka bazterreratu, horiek dira izuaren zenbaki gordinak»—, bada hurrengo egunean, Walsh, hainbat eskutitz postontzi batean utzi, eta Entre Rios kaletik abiatu zen San Juan etorbiderantz, hiriburuaren erdigunean. Hainbat bilera eta elkarrizketa zeuzkan hitzartuta egun horretarako.

Badirudi Walsh ohartu egin zela atzetik zetozkiola, eta korrika hasi zen. Marinako ofizial bat erdian jarri eta lurrera botatzen ahalegindu zen, baina idazleak iskin egin eta zuhaitz baten atzean ezkutatzea lortu zuen. Tiroak hasi zirenean, pistola atera zuen, 22 kalibreko bat. Ernesto Frimon Weber poliziak aitortu zuen idazleak ez zuela erraz amore eman. «Tiroz josi genuen arren, ez huen berehalakoan erori, alua».

Walsh bizirik eraman zuten ESMAra, baina hilzorian. Haren etxetik dokumentazio ugari atzeman zuten, ipuinak batez ere: Juan se iba por el río, El 27, Ñancahuazú, El aviador y la bomba, Ese hombre.

Astizek ez du gogoratzen batere. «Nik inoiz ez nuen inor torturatu. Ez zen nire lana. Agindu izan balidate, egingo nukeen? Bai, noski».

Walshek hainbat liburu argitaratuta zeuzkan Buenos Aireseko etorbide bateko zuhaitz baten atzean tiroz zulatu zutenean, tartean Esa mujer, Argentinako literaturako ipuin onenetako bat. Hamar orriko fikziozko lan horren atzean, Walshek armadako poliziaburu batekin izandako benetako elkarrizketa dago. Kazetariak jakin nahi zuen non zegoen Eva Peronen hilotza, armadak bahituta baitzeukan orduan. Kazetariak ez zuen erantzunik jaso, baina idazleak dena azaldu zuen ipuinean: militarraren harrokeria eta, era berean, izua; haren handinahitasun itxurak eta, era berean, historiaren epaiarekiko beldurra; torturatzailearen bakardadea eta, era berean, une oro arerioz inguratuta egotearen sentsazioa.

«Nik uste dut ez dela egia osoa esan behar», esan zuen behin Astizek, «egiak min egiten baitu batzuetan. Horixe adostu beharko genuke: gauza hauei buruz ez dugu berriro hitz egingo, ez dago zertan dena jakin».

Aste honetan, Astiz berriro eseri da aulkian, ESMA torturagunearekin lotutako hirugarren epaiketa handian. Walshi buruz ezer ez dakiela esan du. Ipuinak? Denak berreskuratu ziren. Argitaratuta daude.

>> Rodolfo Walsh. TEXTOS DE Y SOBRE RODOLFO WALSH

Share
Atalak: artikuluak

Elkarrizketa. Joseba Sarrionandia, “¿Somos como moros en la niebla?” liburuaren gainean

2012 7 abendua

DEIA egunkariak Joseba Sarrionandiari eginiko ondoko elkarrizketa hau argitaratu zuen 2012.12.02an:

>> Joseba Sarrionandia: “Una victoria, si debe apuntalarse por la fuerza, es una carga muy pesada para el vencedor”

Llega ahora a las librerías, de la mano de la editorial Pamiela, ‘¿Somos como moros en la niebla?’, la versión en castellano del libro de Joseba Sarrionandia (Iurreta, 1958), Premio Euskadi 2011 de ensayo. El autor ha concedido una entrevista a DEIA

Luis Mª Okariz

La versión extendida del texto original ¿Somos moros en la niebla? ahonda en temas que desde siempre han interesado a Joseba Sarrionandia: las lenguas minorizadas, las relaciones de poder, las desigualdades socioeconómicas, las posibilidades de la literatura y las dificultades de la política.

El autor toma como pretexto el proyecto de una gramática de la lengua rifeña, emprendido por un fraile vasco a finales del siglo XIX, para ir mostrando al lector de una manera caleidoscópica lugares y fechas borrados de la historia oficial del último siglo y medio, presentando decenas de personajes y hechos sorprendentes de toda índole en el contexto de las guerras coloniales norteafricanas, incisivos análisis de las relaciones de poder en todos los ámbitos y, además de confesiones personales, opiniones políticas y sociales de gran calado.

Además de un índice temático, ¿qué tiene de novedosa esta nueva versión y en qué ha querido ahondar?

Se amplían algunos temas, se introducen otros. Por ejemplo, al interlocutor vascoparlante no sentí la necesidad de plantearle el tema del valor de la lengua, porque pienso que tiene asumido ese valor. En castellano he introducido una línea de reflexión al hilo de El oro de Caramablú, de Johannes Urzidil. Era un escritor judío de Praga, amigo de Franz Kafka, y escribió un hermoso relato simbolista sobre el norte del País Vasco ambientado cuando al otro lado de la frontera se desarrollaba la Guerra Civil. La lengua, el tesoro de la montaña, es la pizca de oro que brilla en los labios de las personas; cada lengua en particular y el lenguaje como tal. He ampliado también el análisis de los conceptos de Miguel de Unamuno y Pío Baroja en relación a la política.
Jarraitzen du

Share
Atalak: iheslariak, liburuak

Ataramiñe Durangoko Liburu eta Disko Azokan

2012 6 abendua

Ataramiñe Landakako erakustazokako Artekaleko 52. saltokian dago egunotan (ikusi Azokako mapa).

Ahotsenean, abenduaren 7an, 14:00etan, Ataramiñeren arukezpen-solasaldia izango da (ikusi Azkokako egitaraua). Ekitaldi hau, eta Ahotseneako programazio guztia, zuzenean jarraitu daiteke Interneten bidez Ahotsenearen webgunean.

> herrira.org: Herritar asko eta asko dabil Durangoko azokako Herriraren txokoan

Share
Atalak: Ataramiñe, Ekitaldiak

Mikel Antza / Iker Moreno, “Kandela bat pizteko behar dena”

2012 4 abendua

Kandela bat pizteko behar dena
Testua: Mikel Antza
Irudiak: Iker Moreno
Haur literatura. 2012
Neurriak: 18 x 18 zm.
28 orrialde

>> PDF formatoan
>> ON LINE IRAKURTZEKO
>> beste formato batzuk

Kandela bat pizteko behar dena Berria 2012.11.28

Mikel Antzak eta Iker Morenok umeentzat onduriko Kandela bat pizteko behar dena liburua ere argitaratu du Ataramiñek. Antzaren testua marrazki biziekin ilustratu du Morenok. Izeba-iloba biren arteko istorioa kontatzen du. Kartzelako egonaldietan elkarri proposatzen dizkioten asmakizunek osatzen dute hari nagusia.

Iker Morenoren irudiak

Share
Atalak: Ataramiñe, katalogoa, liburuak, presoak

Xabier Makazaga, “Sasian Barna”

2012 3 abendua

Sasian Barna
Xabier Makazaga
Nobela. 2012
Neurriak: 15 x 21 zm.
148 orrialde.
Azaleko irudia: Oier Gonzalez Bilbatua

>> PDF formatoan
>> ON LINE irakurtzeko
>> e-book eta beste formato batzuk

Santi, Ines, Ane eta Anjel dira baina Saioa, Zigor edo Miren izan zitezkeen. Trepetak motxilan bildu eta poltsikoak ametsez lepo mugaren bestaldera joandakoak, “mugaren bestaldera joatea”k berun zaporea zuen garaiean.

Zapore mikatz bezain gozoko kontakizuna dastatuko du irakurleak, orriak pasa ahala. Mitifikatzeko helbururik gabe, urte luzez hamaika euskal gizon-emakumek parte hartu zuten borroka klandestinoaren zertzeladak. Izan zirelako baikara eta garelako izango baitira. Gu eta haiek.

‘Sasian barna’ (Berria 2012.11.28)

Errealitatea eta fikzioa uztartuz osatu du estreinako nobela Xabier Makazagak: Sasian barna. 1997an sortu zuen, baina zuhur jokatzea eta ez argitaratzea erabaki zuen. «Ez nuen esaten inor arriskuan jartzeko moduko ezer, baina tankera horretako lan bat argitaratuz gero, etor zitezkeen beste batzuk». Izan ere, sasian diren ETAko militanteen inguruan «intoxikazio ugari» egon direla iritzita, ETAko zenbait kideren bizipenak kontatu ditu. «Errealitate horren berri eman nahi nuen. Gaur egun, beste modu batera idatziko nuke, baina garai hartan gauzak bizi nituen bezala kontatu nituen», azaldu du Makazagak, bideokonferentzia bidez. Bruselan bizi da.

Hitzaurrea

Jendarmeek bigarren aldiz atxilotu eta komisariako lau egunak pasatu ondoren, lehen espetxealdian izandako toki berean sartu ninduten, La Santeko D blokean. Bertan, oso berri txarrak nituen zain: Gurutze Iantzi urnietarra hil berria zen Guardia Zibilaren kuartel batean, torturen eraginez bihotzekoak jota. Beste lagun bat hilzorian zegoen. Bertsio ofizialak zioenez, poliziek atxilotu eta Indautxuko komisarian zeukatela, bere burua leiho batetik bota omen zuen.

Gurutze ez nuen ezagutzen. Bai, ordea, Xabier Kalparsoro zumaiarra, hilzorian zen burkidea. Sasian ezagutu genuen elkar hilabete batzuk lehenago, eta halako egoerei maiz egin behar izanagatik aurre, beti bezain gogorra egin zitzaidan. Borrokaren latza!

Ondorengo urte parean, ETAk ekintza garrantzitsuak egin zituen, edo saiatu zen egiten; bereziki, 1995ean. Gregorio Ordoñez, Aznar eta erregearen kontrakoak izan ziren esanguratsuenak eta, azken bietan kale egin arren, maila operatibo ikusgarria erakutsi zuen.

Gatazka politikoa konponbidean jartzeko bere konpromiso tinkoa ere bai, bi negoziazio-marko proposatzen zituen Alternatiba Demokratikoa ezagutzera emanez. Bata, ETA erakundea eta espainiar Estatuaren artekoa, Autodeterminazio eskubidea ezagutua izan zedin. Bestea, Euskal Herriko eragileen artekoa, mugarik gabeko prozesu demokratikoari ekiteko.

Kalean giroa bero zegoen. Batzuk, lazo urdina jantzita, ETAk bahituriko Aldaia enpresaria askatzeko eskatuz. Besteak, aurrean, “Euskal Herria Askatu!” oihukatuz. Aldi berean, errepresioa nabarmen areagotu zen. Ertzaintzaren parte hartze oso garrantzitsuarekin, gainera. Tolosako hilerrian GALen lehen biktimak izandako Joxi Zabala eta Joxean Lasaren senideak egurtu ondorengo egunean, Rosa Zarra pilotakada batez hilzorian utzi zuten, adibidez.

GAL aferari zegokionez, Lasa eta Zabalarena argitzen hasi besterik ez zen egin orduan. Talde horrek bere gain harturiko lehen ekintzaren ingurukoak izan ziren urte haietan bazterrak astindu zituztenak. Etakide batekin nahasiriko Segundo Marey frantziar herritarraren bahiketan PSOEko hainbat buruzagik izandako ardura zuzena begi bistan geratu baitzen.

Eskandalu hura eta PSOEren beste trapu zikin batzuk haizatzeari esker irabazi zituen PPk 1996ko martxoko espainiar hauteskundeak, eta giroa are gehiago berotu zen, bateko zein besteko mobilizazioekin. Tartean, Donostiako Artzain Onean presoen alde txandakako gose greba mugagabea, presook gure aldetik hainbat borrokaldi burutzen genuen bitartean.

Testuinguru horretan bururatu zitzaidan nobela bat idaztea. Etakideek sasian bizi zuten errealitatea ahalik eta hobekien islatuko zuen fikziozko nobela bat, hain zuzen ere. Nazka-nazka eginda bainengoen ez hankarik ez bururik ez zuten hainbat gauza irakurtzeaz ETArekin loturiko ia liburu eta nobela guztietan. Ezjakintasunetik idatziak batzuetan, maltzurkeia hutsez gehienetan.

Bizi berri genituen urte gorabeheratsu haietan bospasei hilabeteko denbora tarte bat aukeratu, eta kapituluz kapitulu eraiki nuen eleberria, bitarte hartan benetan gertaturikoak eta fikzioa nahasiz. Hogei kapitulu behar izan nituen guztira.

Bukatu ahala eman nien irakurtzera espetxeko burkideei. ETAren tradizioa beti izan da barne funtzionamenduari buruz ezer ez kontatzearena, ezta barra-barra esaten ziren gezur galantei aurre egiteko ere, eta haiek ez zuten batere argi ikusi nire egitasmoa.

Nik neritzon garrantzitsua zela errealitate hura ezagutaraztea eta nobelan esaten nituenak soberan zekizkiela Poliziak. Burkideek horri pisu handiko arrazoi bat kontrajarri zioten. Nik nonbait ondo kontrola nezakeen zer esan eta zer ez, baina halako gauzak argitaratzeri argi berdea emanez gero, arrisku handia ikusten zuten. Azkenean, bertan behera utzi nuen argitaratzen saiatzeko asmoa.

Handik aurrera, aurreko urtetan baino are abiada biziagoan etorri ziren munta handiko gertakariak: HBko mahai nazionala kartzelaratu zuten Alternatiba Demokratikoa zabaltzeagatik, Egin egunkaria itxi, Miguel Angel Blancorena, Lizarra-Garaziko hitzarmena…

Urteak joan ziren eta 2001ean bete nuen frantziar Estatuan ezarria zidaten kondena. Ordurako, gogotik borrokatu ondoren, irabazia genuen Espainiaratuak ginenok torturatuak ez izatea, eta Portbouko mugan nire zain zeuden guardia zibilek ez ninduten ukitu ere egin. Aske geratu nintzen.

Ondorengo bi urteak ene herrian gozatu ahal izan nituen, Zarautzen, baina azkenean, hogeita bi urte lehenago bezalaxe, berriro ere torturaren ikaraz alde egiteko erabakia hartu behar izan nuen. Bruselara etorri eta hementxe bizi naiz geroztik.

Torturaren gaia jorratu dut gehienbat hemen, tartean hiru liburu idatziaz gai horri buruz, eta halako batean bururatu zitzaidan jada ez zegoela arrazoirik kartzelan aspaldi idatzitako nobela hura argitaratzen ez saiatzeko. Eguneratzea erabaki nuen eta hara emaitza: hasierako hogei kapitulutatik hamaseira laburtu eta epilogo bat gehitu.

Batasunak Anoetako belodromoan 2004ko azaroan egindako proposamenaren ondorengoan kokaturiko epilogoa, hain zuzen ere. “Orain Herria, orain bakea”k hamar urte lehenago ETAren Alternatiba Demokratikoak irekitako bidea, bi negoziazio-markorena, garatu eta zehaztea baitzuen helburu. Eta alternatiba haren aipamenarekin emana nion bukaera kartzelan duela hamabost bat urte idatzitakoari.

Anoetako proposamen hark ekarri du ezker abertzalea gaur egun bizi dugun egoerara. Lizarra-Garaziko hitzarmena bertan behera geratu zenetik hain beharrezkoa zen esperantzari leiho berri bat irekiz, apartheid politikoa gainditu eta aurrera egin baitzuen eraikuntza nazionalean.

Geroztik, hamaika gorabehera izan da Euskal Herrian, eta batzuetan etsipenak gaina hartu zion esperantzari. Guztiz alderantziz gertatu da, ordea, “Zutik Euskal Herria” txostenak ezker abertzaleko gehiengo handi baten babesa jaso zuenetik. Gero eta indar handiagoz, gainera.

Horregatik ikusten dut gero eta hurbilago Zarautza bueltatu ahalko naizen eguna. Lehenik oporretan, Bruselan ezagutu dudan neskalagun alemanak eta biok Bruselan bizitzen jarraitzeko asmoa baitugu oraingoz. Gero, Elkek euskara ikasi ondoren, betirako.

Gaur egun espetxean, sasian edo ni bezala erbestean diren aspaldiko lagun guztiekin batera, Euskal Herri askean izango ahal da!

Brusela, 2012ko iraila

/ literatura koadernoak / ataramiñe / literaturakoadernoak.org /

Share
Atalak: Ataramiñe, iheslariak, katalogoa, liburuak

Oier Goitia, “Fakin Xokona”

2012 3 abendua

Fakin Xokona
Oier Goitia Abadia
Poesia. 2012
Neurriak: 15 x 21 zm.
106 orrialde.

Hitzaurrea eta edizioa: Mikel Antza
Azaleko irudia eta ilustrazioak: Iker Moreno

>> PDF formatoan
>> ON LINE irakurtzeko
>> e-book eta beste formato batzuk

Kartzela oro da Fakin Xokona, baina preso bakoitzak bizi du bere kartzela. Hona Oier Goitiak sentitutako malkoen katedrala, garratz bezain gozoa.

“Fakin Xokona” (Berria 2012.11.28)

Oier Goitiaren poema liburuaren izenburua da Fakin Xokona. Egun, Madrilgo espetxe batean daukate preso, Navalcarneron. Baina Espainiara estraditatu aurretik, Fresnesen hainbat urte eman zituen, eta «3. Dibisioko Hegoaldeko promenadako 4. kaiolatxoan» Mikel Albisu Mikel Antza-rekin topo egin zuen. Hark apailatu du Goitiaren poemarioa. Eta, horretaz gain, aitzinsolasa idatzi du. Hitzaurrean aipatu du elkarrizketa ugari izan zituztela, eta halako batean Goitiak aipatu ziola poemak idazten zituela. «Denbora pasa, terapia gisa idazten zuela esan zidan. Literatur asmo handirik gabe, lagunei eta kideei oparitzeko, bere barnekoak hitzetan jartzeko», azaldu du Antzak, poemarioko hastapeneko orrialdeetan. Goitiak «Marseillako ijitoari», alegia, Antzari utzi zion ordenagailua, Espainiara eraman zutenean. Eta Antzak poemak apailatzeari ekin zion. Kartzelako poemak dira Fakin Xokona-koak. Oier Goitiarenak dira, baina beste edozein presorenak izan zitezkeen, kartzelako errealitateaz ari da eta, preso dagoen gizakiaz, bere min eta ametsez, askatasunean bizitakoaren oihartzunez, askatasuna berreskuratzeko griñaz». Mikel Antza, liburuaren hitzaurrean.

Hitzaurrea

Kartzela Oro Da Fakin Xokona

Fresnes bezalako sarraski espetxe batek alde onik edo abantailarik duela esateak sakrilegio kutsua duen arren, horrela deituko nioke Paris erdialdeko Palais de Justicen epaituak izateko edo beste kartzela baterako bidean –Fresnes Frantziako iparraldeko kartzeletara destinatzen dituzten presoen banaketa-gunea da, Marseillako Baumettes hegoaldekoena den bezalaaldi baterako bertara eramaten dituzten kideek hango egoiliarren egunerokotasunaren ohikeria apurtzeari.

Izan ere, Fresnesen berezitasun horri esker, batzuetan, aspaldian elkar ikusi ez duten kideak elkartzen dira; bestetan, entzutez baizik elkar ezagutzen ez dutenak.

Denbora tarte batez berritasunak kutsatzen du euskal presoen kolektibo txikia: korrikaldi zirkuituko erritmoa aldatzen da, soinketa-gelako ariketak berritzen, promenadarako kaiolako airea ahots doinu eta kutsu ordura arte ezezagunez egurasten, beste kartzeletako esperientziak, burkideen berriak, guztion ametsa tindatzeko ordura arte ezagutzen ez genituen beste kolore ñabardura batzuk, eztabaidak, sukalde-aholku eta literatur gomendioak, teoriak, utopiak, nekeak, erredurak, kartzela aldiaren eta borrokaldien zauri ikusezinak, borroka grina itoaren etsia, eztabaidak, gertaerak, gora eta hormei begira begi berrien galdera zaharrak, hitzerditan ulertzen diren ametsak.

Fresnesen, gainera, 2011 arte sukaldean egiteko plaka elektrikorik erosteko aukera ez zegoenez, epaitu behar zutenari kartzelak ematen zion, Palaisetik gau-gauean heltzen zenerako hoztuta aurkituko zuen afariko bazka bertan bero zezan.

Berez, bazka irentsi ezina bota eta epaituak kideek prestatutako bolognar erara egindako makarroiak, pizza edo patata arrautzopila berotzen jartzen zuen, eguneko gorabeheren berri leihotik leihora eman bitartean.

Batez ere, plaka elektrikoak oliozko sukaldea ordeztu eta espetxeko RZk baldintza hobetan egiteko aukera ematen zuen. Eta azkar ibiliz gero, epaitua zigorra bizkarrean hartuta lekualdatzen zutenean hari utzitako plaka elektrikoa ezkutuan gordetzekoa. Hara seguruenera epaituak izateko Fresnesera iristean hain suharki errezibitzeko zinezko arrazoi sekretua! Haiek jakin gabe plaka baitzekarten besazpian.

Hartara, 2010eko udaberrian, halabehar polizial eta juridikoak eta Frantziako kartzela administrazioaren erabaki arau ezezagunek elkartu gintuzten Fresneseko 3. Dibisio Hegoaldeko promenadako 4. kaiolatxoan, euskaldunenean, gainaldea sarez estalia duenean, Oier Goitia eta biok. Bera, kartzelatik epai-gelarako ibilbidea laburtzeko asmoz, epaiketa aldirako ekarri zuten Meaux-Chauconin-eko Maison d’Arrêt-etik. Hiru urte luze neramatzan ordurako nik Fresnesen.

Elkarrizketa gai ugari izango genituen, baina orain garrantzia duena da halako batean poemak idazten zebilela aipatu zidala. Ez dut oroitzen berak proposatu zidan irakurtzea edo nik eskatu nizkion. Orrialdeak plastiko barruan sartzeko ematen duten klasifikatzaile bat jaitsi zidan hurrengoan patiora. Txukun-txukun inprimatuak zituen poemak Fakin Xokona izenburupean. Denbora pasa, terapia gisa idazten zuela esan zidan. Literatur asmo handirik gabe, lagunei eta kideei oparitzeko, bere barnekoak hitzetan jartzeko.

Epaiketa aurretik Oierrek zigorra jaso eta urte batzuk Centre de Détention batean igarotzeko prestatua zuen burua. Maison d’Arrêt-etako erregimen zorrotza atzean utzi eta Espainiara igor zezaten baino lehen arnasa hartzeko, euro-agindu parea onartua baitzioten, eta Madrilerako bidaia eta Poliziak telebistei hornitutako abioitiko irteeraren irudiak ziurtatuak.

Abokatua fin ibili zen ordea, eta tribunaleko epaileren batek ere eskuharki izaten dutena baino justiziaren zentzu pixka bat gehiago bazuen nonbait eta hara Oierrek eta kideek kalkulatzen zuten zigorra baino zatiaz txikiagoa bizkarreratu zieten. Hainbesteraino non Oierrek ongi beteak baitzituen jasotako bost urteak. Beraz, prokuradoreak helegitea jartzeko hamar eguneko epea pasatuz gero Espainiarako hegaldia hartzeko txartela erosiko zioten.

Burua egoera berrira presaka egokitzen hasteaz gain, testamentua ere egin behar izan zuen Oierrek. Izan ere, bost urtean pilatutako gauza gehienak, Espainiako kartzeletan debekatuak edo alferrikakoak, bertan utzi beharko zituen. Morralea arin daramate euskaldun txoriek hegoalderantz:

“hau da testamentue,
bost urtetan pilla(t)u doten guztixe kideentzako! (ba-
natzeko bikodabe notarixoa). Konputagailua Marseillako
Ijitoantzako, kazuelak atrapaten dauzenentzako (Pipi arin
ibilli), radioka eta etxeko zapatillek Lukaxi, Koalantzako
arribantentzako arropak eta geuzek, Xaxi Prietontzako
dilista paketie eta dekotezen jateko danak, plus bentila-
dorie. Beste guztixe partxixean einbikozue jokatu!!!!
Biba zuek!!!!”

Konputagailua eta edukia oinordetzan jasota “Marseillako Ijitoaren” kontu hori barkatu nion Oierri. Eta gainera, bere poemekin zer edo zer egingo nuela esan nion, denak ez baina ale batzuk bazeudela interesgarriak, nire iritziz zuzenketa eta moldaketarik behar bazuten ere. Fresnesera iritsitakoan zeuzkan poemak biderkatu egin zituen egonaldian, Fakin Xokona II bilduma osatuz.

Eraman zuten Oier.

Orain Navalcarneron daukatela uste dut.

Joan zen urtea agindu nion “idatziko diat!” hura bete gabe. Tartean ni ere Lyon-Corbasera lekualdatu ninduten; ordurako Oierren disko gogorrarekin indartuta eta aberastuta nire ordenagailua.

Halako batean matxuratu zitzaidan inprimagailua eta berri bat erostekotan nengoela nire gauzen artean beste bat banuela esan zidaten kartzelako informatika arduradunek. Oierrena, noski!

Oierrenak dira ere hau idaztean jantzita ditudan txandaleko galtzak, eta Fresnesen kroketaren orea zabaltzeko erabiltzen nuen lapikoa ere berea zen, betaurrekoentzako estutxe parea bezala, galtzontzilo batzuk, ikustaldietarakoan biometria pasatu ostean eskuetan ematen dudan desinfektagarri alkoholduna, Aloe Vera krema, udan erabiltzen dudan mahuka gabeko niki beltz marguldua ere berak utzitakoak, eta barne bisitetara jantzita eramaten dudan txiki zeukan izokin koloreko alkandora dotorea…

Eta ordenagailuan “Idazkiak” atalean sartu bakoitzean bere izenez izendatutako dosierrean dauden poemak eta ipuinak.

Fakin Xokona. Azkenean, Oierren poemen artean murgildu nintzen. Hautaketa egin nuen, sortzailearen begiak jantzita hautatuak nireganatu nituen, ments neritzen hitzak asmatu nizkien, egiturak kiribilduz batzuetan, bestetan poemak zeuden-zeudenean utziz.

Kartzelako poemak dira Fakin Xokonakoak. Oier Goitiarenak dira. Oinordetzan utzi zizkidan gauzen artean baliotsuenak, arratsalde askotako une zoriontsuak ekarri dizkidanak, aspaldian ez bezala hitzekin jolas egiteko aukera eman baitzidaten, bidaiatzeko proposamenak, amets egiteko.

Egindako lana igorri eta “bere” Fakin Xokonako poemekin egin nuena ikusi zuenean, biok sinatu behar genituela esan zidan Oierrek. Ez nuke arazorik. Hireak dituk ordea. Oierrek sortu ez balitu ez nuke nik haiekin jolas egingo. Nireak izan zitezkeen, egia da. Oierrenak dira, baina beste edozein presorenak ere izan zitezkeen, kartzelako errealitateaz ari da eta, preso dagoen gizakiaz, bere min eta ametsez, askatasunean bizitakoaren oihartzunez, askatasuna berreskuratzeko grinaz.

“Preso arruntek
behin eta berriro errepikatzen duten kantua
Fucking Chauconin
(…)
Preso arruntekin guk ere
behin eta berriro errepikatzen dugun
kantua
oihua
abestia
negarra:
Fakin Xokona”

Eta berdin-berdin esan lezake gutako edonork fucking Fresnes, eta fucking Clairvaux, fucking Fleury, fucking La Santé, fucking Corbas eta baita fucking Navalcarnero, fucking Soto, fucking Albolote, fucking Brieva, kartzeletako hormak suntsitu arte!

Lyon-Corbasen, 2012ko irailean
Mikel Antza

Fakin Xokona

Preso arruntek
behin eta berriro errepikatzen duten kantua
Fucking Chauconin
behin eta berriro errepikatzen duten oihua
Fucking Chauconin
leihoan abesten dutenean
Fucking Chauconin
leihoan negarrez daudenean
Fucking Chauconin
Preso arruntekin guk ere
behin eta berriro errepikatzen dugun
kantua
oihua
abestia
negarra:
Fakin Xokona

Share
Atalak: Ataramiñe, katalogoa, liburuak, presoak

Ataramiñe “Urruneko oihartzunak” irratsaioan

2012 2 abendua

Xorroxin irratiko “Urruneko oihartzunak” irratsaioan elkarrizketa egin diote Oier Gonzalezi Ataramiñeko nobedadeen berri emateko.

Azaroaren 30eko “Urruneko Oihartzunak” irratsaio honetan aste guziko berrien kronika egin eta gero, Oier Gonzalezekin elkarrizketa aurtego Durangoko azokarako aurkeztu dituzten argitalpenen berri eman dute, eta bukatzeko hitzorduen errepasoa egin dute.

>> Irratsaioa entzun edota deskargatzeko HEMEN

Euskal preso eta iheslariei buruzko saioaren emanaldia da Xorroxin irratiko “Urruneko oihartzunak” irratsaioa.

Share
Atalak: Ataramiñe, aurkezpenak, espetxea eta literatura

Joseba Sarrionandia, “Somos como moros en la niebla”

2012 2 abendua

Joseba Sarrionandiaren «Moroak gara behelaino artean?» liburua gaztelaniara itzuli eta berrikusita argitaratuko du Pamiela etxeak. Jatorrizko euskarazko bertsioak baino 200 orrialde gehiago izango ditu. Datorren asteartean aurkeztuko da Bilboko Kafe Antzokian.

Liburuaren aurrerapena

21.
Algarabía: al-arabiya, `lengua árabe’, era el nombre que se daba al lenguaje morisco. Obsérvese el doble sentido que posee esta palabra en castellano: `lengua árabe’ y `galimatías’, `bulla’, `lío’, `confusión’.

El clérigo ilustrado asturiano Francisco Martínez Marina utilizó la palabra algarabía para designar una «lengua sin cultura» en un escrito despectivo sobre la lengua vasca en que ni siquiera la menciona como tal: «Bien es verdad que en algunos ángulos del norte de nuestra península, en los valles, así como en las montañas, se habla hoy por algunos, especialmente por la gente rústica, una cierta algarabía a que se ha pretendido dar nombre de lengua original, y aun de lengua sabia».

Francisco Martínez Marina, «Ensayo histórico crítico sobre el origen y progreso de las lenguas, señaladamente del romance castellano. Catálogo de algunas voces castellanas puramente arábigas o tomadas de la lengua griega y de los idiomas orientales, pero introducidas en España por los árabes», «In Memorias de la Real Academia de Historia, 1805».

50.
Cuando Max Weber elaboró su sociología de la religión, realizó la siguiente observación de sicología social. El hombre rico, frente a los pobres desgraciados que lo rodean, además de tratar de ser feliz con lo que posee, tiene un marcado interés en que nadie dude de que su riqueza es justa. Es más, quiere acreditar que si él es rico es porque se ha ganado esa suerte y esa riqueza, del mismo modo que el pobre se merece su infortunio y su pobreza. Se trata de una teodicea de los privilegios. Esa confirmación de la legitimidad de las desigualdades sociales es lo que, a juicio de Max Weber, el rico encuentra en la religión.

64.
En el siglo XVIII, el botánico sueco Karl Linneo, que firmaba «Carolus Linnaeus», distinguió cuatro razas en su empeño de explicar el sistema de la naturaleza: el Homo Europaeus: «blanco, rubio, inventivo, gobernado por leyes»; el Homo Americanus: «piel rojiza, colérico, testarudo, alegre, amante de la libertad»; el Homo Asiaticus: «piel olivácea, melancólico, agudo, duro, severo, gobernado por la opinión»; y el Homo Afer: «piel negra, indolente, de costumbres viciosas, nariz de mono, imprevisible, perezoso».

El hombre blanco europeo era el principal, claro está, debido al peso de tantos prejuicios. Y como no son antropófagos, dicho sea de paso, los racistas no solían interesarse especialmente por el físico como tal del ser humano. Los hombres de negocios de los siglos XVIII y XIX pensaban, más bien, en el uso instrumental de esos cuerpos.

255.
La de las cabezas cortadas es una imagen que aparece una y otra vez en la guerra de Marruecos. Se ha recurrido a ella a menudo como argumento para demostrar la ausencia de compasión entre los moros, que se representan con cabezas ajenas en las manos. En los Estados Unidos, durante la conquista del Oeste, se cortaba la cabellera de los enemigos, lo cual se empleó más tarde como prueba de la brutalidad india. Tanto las cabezas cortadas del norte de África como las cabelleras del oeste de Norteamérica eran pruebas de la pieza cazada, que el poder pagaba tras las cacerías humanas a tanto la unidad de rebelde abatido. Eran evidencia también de la desequilibrada arrogancia de los homicidas y un aterrador aviso para los que quedaran vivos.

280.
Según la información que le dio Pedro Pablo Astarloa a Wilhelm von Humboldt en 1801, los castigos por utilizar la lengua vasca eran frecuentes. En la escuela de Durango, el maestro le ponía el `anillo’ a un alumno al comienzo de la semana. Aunque resulte paradójico, a ese chiquillo se le llamaba `el rey’, y tenía que sorprender a alguien hablando en vasco entre sus compañeros para pasarle el anillo. Tanto en el interior del aula como en el patio regía la prohibición. Al final de la semana, el maestro preguntaba quiénes eran los niños que habían merecido el anillo, es decir, `los reyes’. Estos tenían que ponerse de pie, en fila, con los brazos extendidos hacia adelante, postura en que el maestro les levantaba la blusa por detrás y les zurraba en el trasero.

282.
León XIII había publicado en mayo de 1891 la encíclica «De rerum novarum», sobre el deber que contraen los patronos con sus trabajadores, donde explicaba la doctrina social de la Iglesia, criticaba el socialismo y predicaba la caridad. Pero era demasiado tarde. El movimiento obrero ya era fuerte para entonces y se había alejado considerablemente de la Iglesia. El papa Pío XI diría que la pérdida de las masas trabajadoras era, para la Iglesia, «el acontecimiento más lamentable del siglo XIX».

387.
A Mohammadi ben Ahmed le cortaron una oreja en 1893; a Mohamed Amezián lo describían en un artículo de 1909 como de «mirada traidora, como sus actos»; a El-Gomari lo asesinaron en el mismo año sin mayores explicaciones; a los regulares nunca se les consideró del todo fiables; también Mohamed ben Abdelkrim sería un `traidor’. Fueran supuestas o reales las traiciones, el hecho es que los españoles no se fiaban de los moros.

Los consideraban astutos, simuladores y tramposos, y tenían razón. Los moros no eran de confianza y, de hecho, no podían serlo. No podían ser honrados, sinceros e ingenuos, con los españoles al menos. En la situación de dominación que estos habían instaurado, los moros estaban obligados a adaptarse de algún modo y disimular de diversas maneras. Tal vez simularan fidelidad ante sus patrones, encubriendo sus verdaderos sentimientos e intenciones.

Es un tópico frecuente entre los opresores el de considerar astutos, simuladores y tramposos a los oprimidos. De hecho, con frecuencia suelen tomar esa `maldad congénita’ de los oprimidos como motivo para someterlos. Para los oprimidos, en cambio, acomodarse a las normas, vivir como ajenos a su circunstancia es forzoso, sobre todo en situaciones de violencia extrema, ya que es la mejor manera de mantenerse a salvo.

465.
El soldado inmerso en una guerra actúa sin comprender bien qué está ocurriendo en un nivel más abstracto de los hechos. Lo que ahí está aconteciendo en sentido militar, político o histórico se encuentra en otro plano. Es más, `lo otro’ que está sucediendo en esa guerra se decidirá más tarde, dependiendo de si su ejército haya ganado o perdido y de otros factores.

La `paradoja del soldado’ aparece bien explicada en «La cartuja de Parma» de Stendhal, cuando Fabrice Valserra del Dongo se ve viviendo su propia experiencia en la batalla de Waterloo. Es interesante también el relato que en «Paz en la guerra» hace Miguel de Unamuno, quien sigue a Ignacio Iturriondo por el Duranguesado: «¿Y era aquello? ¿Era aquello la guerra? ¿Para aquello había salido de casa? Continuaron de pueblo en pueblo, y de monte en monte, sin descanso, ya por la carretera polvorienta y adormecedora, ya por viejas calzadas pedregosas, alguna vez por antiguos lechos de regatos, que dejados en seco merced a un canalillo lateral, servían de calzada en las encañadas. Recibían noticias contradictorias y murmuraban de la campaña…».

Arturo Barea, en un pasaje de «La ruta», compara la experiencia del soldado con la del actor que trabaja para una película: «Cuando el actor ve la película terminada, difícilmente se reconoce a sí mismo y tiene que forzarse para reconstruir mentalmente las escenas que repitió un sinnúmero de veces. El actor así llega a tener dos distintas impresiones: una es parte de su propia vida […]. La otra se produce cuando ve la película terminada, en la que ha dejado ya de ser él mismo y es una personalidad distinta, es parte de un argumento, es una persona con una vida artificial que depende de la forma en la cual las escenas que él interpretó se encadenan con las escenas que ejecutaron otros».

532.
Por encima de la `Geografía Universal’ se encumbró la `Historia Universal’. David Hume y Adam Smith desvelaron el esquema del desarrollo de la historia: caza, pastoreo, agricultura, comercio… Occidente se encontraba en la cuarta etapa de su desarrollo, mientras que las demás regiones seguían en etapas más atrasadas. Junto a la idea de `progreso’, los filósofos, economistas e historiadores escoceses idearon el concepto de `atraso’, convirtiendo a los `salvajes’ de la geografía universal en los `primitivos’ de la historia universal. Los pueblos de Occidente, según ese esquema histórico, pasaban a ser conocedores del pasado y del futuro de los demás pueblos y, de esa manera, prácticamente sus dueños.

563.
James Button fue el nombre oficial que se dio a un muchacho de alrededor de catorce años de la etnia yagan que en abril de 1830 fue comprado a cambio de un botón de nácar, de ahí su apellido, y embarcado en el HMS Beagle. En realidad, el pensó que lo llevaban a cazar guanacos. Fue trasladado a Inglaterra, junto con otros tres nativos de otra etnia que habían sido tomados como rehenes, para ser educado en Walthamstow y aprender inglés, principios de cristianismo, utilización de herramientas corrientes y nociones de agricultura y mecánica.

A pesar de los cuidados, uno de ellos murió con síntomas de viruela. Los otros tres fueron presentados en la corte a sus majestades el rey William IV y a la reina Adelaida. En junio de 1831, el Beagle volvió a la zona meridional de América del Sur con el objetivo de continuar con la investigación, en la que participaba Charles Darwin como naturalista, y con miembros de la Sociedad de la Iglesia Misionera que tratarían de establecerse en el país con la ayuda de los tres indígenas que quedaban vivos. En enero de 1833, Jimmy Button se encontró con su gente, los yaganes, recolectores costeros, canoeros errantes de los canales, y encontró a su madre y hermanos, aunque el padre había muerto. Jimmy Button prefirió quedarse con su gente en los canales fueguinos, desnudo como los demás de su tribu, a pesar de la incredulidad de Darwin.

Una veintena de años después, miembros de la Sociedad Misionera Patagónica intentaron recabar la colaboración de Jimmy Button para evangelizar a los indígenas, a lo que se opuso este. En 1860, cuando construyeron la misión e iban a celebrar la primera misa, fueron atacados por los indígenas y los mataron a casi todos. Los yaganes, y particularmente Jimmy Button, fueron acusados de haber participado en la matanza y encarcelados en las islas Malvinas, donde murieron masivamente a causa de la viruela.

573.
En base a la misma comparación, comprendido el resignado realismo de Antoine d’Abbadie, es memorable también la invencible esperanza de Elías Canetti: «Me sentiría aliviado con que un toro, un solo toro, pusiera en fuga de un modo lamentable a estos héroes, los toreros, y, junto con ellos, a una plaza entera ávida de sangre. Pero preferiría la revuelta de las víctimas menores, de las suaves y dulces ovejas, o de las vacas. No comprendo cómo esto no puede ocurrir nunca».

626.
En la sala de cine recién apagada, mientras se iluminaba la pantalla, sonaba la sintonía y se oía la presentación: «El mundo al alcance de todos los españoles». Antes de cualquier otra película, el «Nodo»: auténtico cinéma vérité de la nación-estado creada por el Ejército de África.

1201.
A mediados del siglo XIX, el deseo de libertad de los esclavos era considerado como `anómalo’ por muchos psicólogos norteamericanos, pues consideraban que la esclavitud era una condición normal. Por ejemplo, Samuel Cartwright redactó un «Informe sobre las particularidades y las enfermedades psíquicas de la raza negra», que vio la luz en 1851 en el «New Orleans Medical and Surgical Journal». Científicamente, se denomina drapetomanía a la tendencia demente que presentan algunos esclavos a darse a la fuga. Se explicaba así: «Es una ofuscación mental semejante a la esquizofrenia, pero normalmente tiene cura».

El tratamiento tradicional para la curación era fiable, obviamente: bastonazos, grilletes, hierros al rojo, mutilaciones de orejas y otros remedios naturales.

1283.
Todos nos escandalizamos cuando se prohíbe un libro y se procede a retirarlo de los escaparates de las librerías. Se trata de una censura `incidental’.

Pero supongamos que ese mismo libro ha sido publicado por una editorial pequeña que no tiene manera para promocionarlo. El libro no aparece en ningún medio, no se traduce a otras lenguas y ni siquiera es adquirido por ninguna biblioteca. Así ha funcionado por lo general la censura `sistemática’.

Share
Atalak: aurkezpenak, iheslariak, liburuak

“Presuen eskubidien aldeko jaialdixa” Eibarren

2012 28 azaroa

Ibon Muñoaren testuetan oinarrituta Norman, Napoka Irian eta Eroa Nazan taldeek grabatutako CDa aurkeztuko da ekitaldian besteren artean.

Share
Atalak: Ekitaldiak, espetxea eta literatura, musika, presoak

Ataramiñe’12

2012 28 azaroa



Ataramiñe’12
Euskal errepresalitatu politikoen literatura koadernoak
2012
Neurriak: 15 x 21 zm.
267 orrialde.


Azaleko irudia: Mikel Zarrabe Elkoroiribe

>> PDF formatoan
>> ON LINE irakurtzeko
>> e-book eta beste formato batzuk

Ataramiñe’12an parte hartu dute

Teresa Toda Iglesia Hitzaurrea
Aratz Estonba Iturriza Poemak
Alfontso Etxegarai Atxirika Los hijos de la arcilla
Mikel Antza Invictus | Kandela pizteko behar dena
Fernando Alonso Abad Séptimo día del séptimo mes
Ibon Muñoa Arizmendiarrieta Bertsoak
Zigor Garro Perez Dagbok
Aitor Lorente Bilbao Nazien heriotza zentroetako erresistentzia
Xabier Aranburu Muguruza Bertsoak
Joxe Karlos Apeztegia Jaka Kronikak
Jokin Urain Larrañaga Zain gaudenon denbora
Aitzol Iriondo Yarza Artherria | Bazatoz, umore?
Joseba Sarrionandia Uribelarrea Poemak
Mikel Zarrabe Elkoroiribe Marrazkiak
Itziar Plaza Fernandez Marrazkiak
Joseba Galarraga Arrona Marrazkiak
Julen Atxurra Egurrola Pototo Marrazkiak
Mikel Orbegozo Etxarri Marrazkiak
Itziar Moreno Martinez Marrazkiak
Jon Aingeru Otxoantezana Badiola Kirru Marrazkiak
Gorka lupiañez Mintegi Marrazkiak

Mikel Ibañez Oteiza

Ataramiñe’12 honetan omenaldi xumea egiten zaio Mikel Ibañez Oteiza (Elgoibar 1954.11.11 – Eibar 2011.04.07) errepresioaren ankerrak eragindako gaixotasunaz hildako azken euskal preso politikoari, kontrazalean bere aipamena eginez.

Hitzaurrea Teresa Toda Iglesia

Sormen Kolektiboa

Euskal preso politikook, izandakoak zein gaur egun oraindik hormatzarren artean dihardugunok, ondo baino hobeto dakigu sormena eta irudimena kartzelari aurre egiteko tresna baliotsuak direla, bai barnean daramaguna lantzeko, baita ere kanpoan ditugun pertsona maitatuekin harremanak sendotzeko, estimatzen ditugula erakusteko.

Sormen horren emaitzak forma ezberdinetakoak dira. Ideiak esaldi eder bihurtuta, ipuinak eta eleberriak sortzen dira; koloreekin jolastuz, naturak, lagunek, Euskal Herriko ezaugarriek margoetan bizia hartzen dute; marrazki artistikoak edo komiki gisakoak ere bai lantzen dira. Joste-lan piloa dago, arropa asmatzen, apaintzen; gurutze-puntukoak…; aproposak diren material xumeekin, apaingarri paregabeak egiten dira; eta, toki batzuetan, buztina, zura edo larrua lantzeko aukerak daude. Halaber, fundamentuzko materialik ez dagoenean, edozein gai birziklatzeko sekulako kapazitatea du EPPKk!

Ekoizpen hauen fruitu gehienak, politenak ia beti, ez dira inoiz publikoak, baizik eta senide zein lagunentzat bereziki sortuak. Hartzaileek pozez janzten edo erabiltzen dituzten heinean, hurkoengana iristen dira, baina, funtsean, gure harreman pertsonalaren erakusleak dira. Gure eskulanek, kartzelak kanpokoekin lotzen ditugun maitasunezko hariak moztea lortu ez duenaren mezua daramate, kartzelero askoren amorraziorako.

Hala ere, esan genezake idazlanak nagusiak direla gure artean. Bai? Ba, bai. Zenbat gutun ateratzen dira astero-astero Estatu espainoleko zein frantziarreko espetxeetatik? Ez al dira hauexek, hain zuzen ere, presoen idazlan mimatuenak? Eremu pribatuan geratzen dira, baina zenbat gogo, ahalegin, sentimendu, denbora… eskaintzen diegu! Bihotzetik isurtzen zaizkigu.

Gutunak gurasoentzat, askotan espetxeko egoera xamurtuz, gehiegi kezka ez daitezen. Seme-alabentzat, ipuin edota tradizioak transmititzen, jostalari, hain oztopatuta dagoen aita-amatasuna ureztatuz. Amodiozko izkribuak, goxoak, pikaroak, konplizeak, alaiak; baita, aldizka, tristeak ere. Laguntzako gutunak, agian, familiari esaten ez diona zaiona kontatzen, edo gure bizipen arruntak barregarri bihurtzen. Moduluz modulu eta kartzelen arteko gutunak, lagunek, kideek, elkarren berri ematen.

Giza altxorra da Euskal Herriko hainbeste etxeetan urtez urte aberasten doan orri multzo izugarri hori. Gutun haietan, baita eskulanetan ere, EPPKren historia borrokalaria zein presoen kalitate humanoa ehunduta dago.

Dena dela, idazlan batzuek salto egin dute argitara. Liburu dezente loratu dira burdinen artean. Baita Ataramiñek azken urteetan zehar bere orrietan bildutako kolektiboaren harribitxi txikiak ere.

Ezin dut sarrera hau bukatu idazten ari naizen bitartean Josu Uribetxeberria eta beste 13 kide gaixoek bizi duten egoera latza aipatu gabe. Dispertsio eta espetxe politika mendekatzailearen adierazle garratza da! Besarkada handia zuentzat!

Kordobako espetxetik

Share
Atalak: Ataramiñe, espetxea eta literatura, iheslariak, katalogoa, liburuak, presoak

Espetxeko gutunak: Saul Kurto, Fresnesetik

2012 27 azaroa

>> zorrotzainfo: [GUTUNA] Saul Kurto escribe incomunicado desde la “mitard” de Frenes

Handitzeko, sakatu irudiaren gainean


Share
Atalak: Espetxeko gutunak, presoak

2012ko Ataramiñe liburuen aurkezpena

2012 27 azaroa

Argazkiak – ukberri.net

Gaur goizean Ataramiñekoek aurten argitaratutako liburuak aurkeztu ditugu:

> ‘Ataramiñe’12‘, euskal errepresaliatu politikoen literatura koadernoa
> Oier Goitiaren ‘Fakin Xokona‘ poemarioa
> Xabier Makazagaren ‘Sasian barna‘ nobela
> Mikel Antzaren eta Iker Morenoren ‘Kandela bat pizteko behar dena‘ haurrentzako liburua

Aurkezpena Bilboko Kalderapeko Kulturgunean egin da, eta bertan parte hartu dugu Mitxel Sarasketa, Aitor Lorente, Oier Gonzalez, Maku Basabe eta Xabier Makazaga, azken hau bideokonferentziaz Bruselatik. Atzekaldean, Ataramiñe12an parte hartu duten preso eta iheslarien argazkiak eta, mahaiaren aurrean Itziar Plaza presoak egindako Picasoren Gernikaren bertsioaren irudia.

EGINeko presoen auzia

Liburuen aurkezpenaren aurretik, Mitxel Sarasketak Ataramiñeren izenean EGINeko kazetari eta ORAIN enpresako langile presoen askatasuna eskatu du. Euskal Herrian egunkari batean idazteagatik eta herri-egunkari bat kudeatzeagatik presoak ditugula gogoratu nahi ditugu eta Martxelo Otamendik Idazle Espetxeratuaren Nazioarteko Egunean horien askatasunaren alde mobilizatzera egindako deialdiarekin bat egiten dugu.

Jon Etxeandia gogoan

Ataramiñeren sortzaile eta dinamizatzaile Jon Etxeandiaren presentzia ere ekarri nahi izan dugu gogora. Horren haritik, Oier Gonzalezek, Ataramiñeren ekarpena nabarmentzeko, Etxeandiaren Lapurketa poema aipatu du:

Lapurketa

Zilegitzat nuen poemak idaztea,
baina mundu hau
ez dago kontu askotarako.

Ene poemak
poliziak kendu zizkidanean
komisarioak esan zuen
el cuaderno de las chorradas
desartikulaturik zegoela

Preso eta iheslari guztiak herrira

Ataramiñen euskal preso, iheslari eta deportatu politikoen sorkuntza lanak sustatu eta argitaratzearekin presoak eta iheslariak herrira ekartzeko ahaleginean ari gara. Bide horretan traba eta oztopo guztien gainetik aurrera egitea baloratzen dugu, presoen eta iheslarien mundua literatura bidez birsortu eta gure artera ekarrita, guztiak etxean behar ditugula aldarrikatzeko.

Aitzol Iriondo

Maku Basabek Ataramiñe’12ko Aitzol Iriondoren Artherria lanaren zati bat irakurri du:

Sortzez bizi gara
harriak zirkuluan jarriz sortzen gara.
Edonon bizi gintezke, baina hemen bizi gara.
Gure baitan daramagun herrialdea inguruan adierazten zaigun
probintzia baino egokiago,
ederragoa eta duinagoa da.
Ez gaude hobeki begiak itxita.
Markatuko ditut pauso berriak
larre bera ez dezadan bi aldiz azpiratu.
Minik arraroena ematen dit
galderak askatzeko dituen horren begiradak
Minik arraroena ematen dit
bere hesiak askatzen ari den alabari
hesi pisutsu eta artifizialenak
ezarri dizkioten horien faltseriak.
Aurkituko dut naizen honetaz libre gozatzeko
manera
zapaltzen dudana sortzen ari garen bihozkada
itzaletan daudenak askatu
eta gu geu askatzeko planifikazioa.
Deiadarra.

Aitor Lorente

Besteren artean, aurtengo Ataramiñe’12 bildumak lan oso berezia argitaratu du, Aitor Lorenteren “Nazien heriotza zentroetako erresistentzia“, alegia. Aitorrek, deportazioaz, memoriaz eta erresistentziaz arduratzen diren frantses fundazioak, gehi Frantziako Hezkunde Nazionala eta Defentsa Ministerioak antolatutako literatura lehiaketa batean parte hartu eta saritua izan zen lan horrekin. Hartara, kartzelara joan zitzaizkion saria ematera, eta berak euskal preso politikoen egoera gogorarazi zien, II. Munduko Gerratean naziek La Sante eta Fresnes espetxeak Frantziako preso politikoak suntsitzeko erabili zituztela, gaur egunean euskal preso politikoak hor dituztela eta egoera biak konpartu zien. Lana frantsesez idatzi zuen, eta Ataramiñerako euskaratu egin du.

Aitor Lorente 2012ko abuztuan irten zen kalera eta gaurko agerraldian idatzi horren gorabeherak azaldu ditu kazetarien aurrean (ikusi: Aitor Lorente faxismoaren aurkako literatura lehiaketan saritu dute Frantziako instituzioek).

Xabier Makazaga

Aurkezpenaren kontu bitxiena, baina, Xabier Makazagak bideokonferentzia bidez bere “Sasian barna” nobelaren gainean egindako aurkezpena izan da. Xabier erbestean bizi da, eta bere egoera azaldu du, torturari buruzko ikerketak eta liburuak ere idatzi dituela eta nobela hau aspaldian idatzia duela, aspaldiko ikuspegiarekin idatzi ere. Denbora luzean argitaratu gabe egon dela neurri batean hainbaten iritziz garai haietan holako kontuak kontatzerik ez zegoelako. Izan ere, nobela errealitatea eta fikzioa nahasten du ETAren talde klandestinoaren gorabeherak azaltzeko. Esan duenaren arabera, asko argitaratu da ETAko militanteei buruz, baina manipulazio asko ere egin dela, kasu askotan idazleek ideiarik ere ez zutelako. Aurten Mikel Antzaren Atzerri nobela argitaratu dela gogorarazi eta burruka armatua bertan behera utzi eta gero espero duela jende gehiagok bizi izandako esperientzien gainean idatziko duela.

> berria.info: Oier Goitiaren ‘Fakin Xokona’ poemarioa eta Xabier Makazagaren ‘Sasian barna’ nobela argitaratu ditu Ataramiñe elkarteak
> nontzeberri: Kartzelako altxor literarioa Ataramiñen
> hamaika.tv: Ataramiñe kultur elkarteak preso eta iheslarien hitzak argitaratu ditu
> info7: [audioa] Ataramiñe: Euskal errepresaliatu politikoen literatur koadernoak
> gara.naiz.info: Errepresaliatuen literatura lanak kaleratu berri ditu Ataramiñek
> berria.info: Barnekoak hitzetan jarriz
> ukberri.net: Alfontso Etxegarai deportatu plentziarraren idatzia plazaratu dute “Ataramiñe’12” lan kolektiboan
> bilbokobranka.info: Itziar Plaza, Itziar Moreno eta Aitor Lorente preso bilbotarren lanak, Ataramiñeren 12. edizioan
> euskarakultur.org: Errepresaliatuen literatura lanak kaleratu berri ditu Ataramiñek

Share
Atalak: Ataramiñe, aurkezpenak, iheslariak, liburuak, presoak

Giro polita eta une hunkigarriak igandean Gernikan burutu zen emanaldian

2012 22 azaroa

>> herrira.org Giro polita eta une hunkigarriak igandean Gernikak burutu zen emanaldian

>> ARGAZKI GALERIA

Share
Atalak: Ekitaldiak
« Mezu berriagoak — Mezu zaharragoak »