[naiz] Ataramiñek aurkeztu du 2015eko uzta, 19 sortzaileren lanekin

2015 27 azaroa


‘Ataramiñe 15’en aurkezpenean izan dira Nekane Basauri, Mitxel Sarasketa, Oier Gonzalez eta Marian Etxarri. (Jon URBE/ARGAZKI PRESS)

→ naiz.eus: Ataramiñek aurkeztu du 2015eko uzta, 19 sortzaileren lanekin

Ataramiñek aurkeztu du 2015eko uzta, 19 sortzaileren lanekin

Amalur ARTOLA

Emakumeen ahotsa inoiz baino ozenago dator ‘Ataramiñe’15’-en, preso dauzkaten euskal herritarrek osatutako literatur koadernoan. Gaur aurkeztu dute urteroko alea, baita Mikel Orbegozoren ‘Ilargiraino!’ komiki-liburu berria eta Joseba Arregiren margo eta idazlanek osatzen duten ‘Burdin elorri arantzetan… denbora jorratzen’ argitalpena ere.

Sorkuntza lau hormaren arteko ihesbide paregabea dela esanez aurkeztu dute ‘Ataramiñe’15’, euskal preso politikoen lanak biltzen dituen urtekaria. Aurtengo aleak 19 sortzaileren margolanak, poesiak, idatziak eta kronikak biltzen ditu, euskaraz, gaztelaniaz zein frantsesez, eta elkarteko kide Oier Gonzalezek azaldu duenez, aurten emakumeen ahotsa inoiz baino indartsuago dator: «Espetxea egitura maskulinoa da, patriarkala, eta ale honetan emakumeen ahotsa ageri da, baita emakumeen erotika ere». Hitzaurrea Ekhiñe Izagirrek egin duela nabarmendu du eta, Itziar Plazarekin batera, olerkiak eta marrazkiak uztartuz burutu duten atala ere aipatu du. Baita Itziar Morenoren iruditegia ere.

Koaderno literarioaz gainera, beste bi argitalpen ere aurkeztu dituzte: Joseba Arregiren ‘Burdin elorri arantzetan… denbora jorratzen’ eta Mikel Orbegozoren ‘Ilargiraino!’. Lehena Nekane Basauri, Arregiren bikotekideak aurkeztu du. Azaldu duenez, azken urteetan euskal politikan eman diren aldaketak «itxaropenez» bizi izan dituzte eta, hala, kondenaren murrizketan pentsatuz Arregik azken urteetan egindako margolanen bilduma osatzea erabaki zuten. Arregik espetxean 23 urte daramatzala eta mundu digitala arrotza zaiola azaldu eta bilduma ikusi zuenean «txundituta» geratu zela nabarmendu du: «Hurrengo bisitara kolkoan 30 paper zituela atera zitzaidan, margolan bakoitzari idatzi bat egin ziola esanez», oroitu du, barrez. Material hura landuta, Arregik munduaz duen ikuskera ematen du argitalpenean. Aurretik, ‘Kartzelako leihotik’ argitaratu zuen, hura ere ildo beretik eta Ataramiñerekin.
PUBLICIDAD

‘Ilargiraino!’ ere ez da Mikel Orbegozoren lehen lana. Aurretik, ‘Preso nago’ eta ‘Preso nago 2’ komiki liburuak argitaratuak ditu eta, ilustrazio lan berrian, murruen barrualdera beharrean kanpoaldera begira jarri da. Marian Etxarri, Mikelen ama, izan da liburuaren nondik-norakoak azaldu dituena: «Beti presoei buruz idatzi du, eta orain bisitan goazenei buruz. Errespetua ematen zion lan honek eta maiz ordubiak arte egon da esna, lanean. Gu oso erreflejatuak ikusten gara lan honetan», ziurtatu du.

Bere aldetik, elkarteko kide Mitxel Sarasketak lan guzti hauek duten balioa goraipatu du: «Guk hartzen dugun ideia da presoak bizirik daudela, eta lanotan sekulako adorea eta kemena adierazten dute. Pentsatu behar dugu kartzelatik daukaten bizitza ikuspegia erakusten digutela», esan du. Lanok ohiko liburu-denda sarean, Durangoko Azokan eta euren webgunean, www.literaturakoadernoak.org, eskura daitezke.

RSS literatura koadernoak ataramine

Share
Atalak: Ataramiñe, aurkezpenak, komikiak, liburuak, presoak

[Komikeri] Ilargirako bidean

2015 27 azaroa

→ komikeri.wordpress.com: Ilargirako bidean

Durangoko azokara begira, Ataramiñe argitaletxeak bere nobedadeak aurkeztu ditu. Ataramiñeko lagunek urtero-urtero, euskal preso politikoen sorkuntza lanak ateratzeko ardura daukate, eta 2015 honen bukaeran hiru liburu aurkeztu dituzte, hoietariko bat Mikel Orbegozoren komiki berria da.

Mikel Orbegozok 2010ean, lehenengoz kaleratu zuen “Preso nago” izeneko komikia. Urte bi geroago, 2013an, “Preso nago II” heldu zen. Azkenik, aste honetan bertan “Ilargiraino” aurkeztuko dute. Datorren ostiralean, azaroak 27an, Donostiako Amaran dagoen Haziak herri dendan. Goizeko 11:30 etan.

Orbegozoren komikiek kartzelako egunerokotasuna islatzen dute estilo sinple eta eraginkor batean. Dispertsio politika dela eta, presoen senitartekoek euren senideak edo lagunak bisitatzeko jasan behar dituzten bidai eta egoera lazgarriak dira istorio guztien ildo nagusia. Une umoretsu-ironikoak, bihotzaren erdia ikutzen duten pasarte batzurekin tartekatzen dira. Guztiz gomendagarria.

RSS literatura koadernoak ataramine

Share
Atalak: Ataramiñe, aurkezpenak, komikiak, liburuak, presoak

Xabier Makazaga “Gerra sucia en Iparralde 1975-1987”

2015 23 urria



Gerra sucia en Iparralde 1975-1987
Xabier Makazaga
107 orr.
Autoedizioa, 2015 urria

Xabier Makazagak liburu berri bat egin du: Gerra sucia en Iparralde 1975-1987. Formatu digitalean argitaratu du, PUBLIC DOMAIN lizentziapean, Internet bidez zabaltzeko asmoarekin, El caso Portu-Sarasola liburuarekin egin bezala.

→ ahotsa.info: “Guerra sucia en Iparralde 1975-1987”, un viaje en busca de la verdad

>> PDF formatuan
>> ON LINE irakurtzeko
>> e-book eta beste formatu batzuk

Gerra sucia en Iparralde 1975-1987

Espainiar Estatuak, frantziarraren ezinbesteko laguntzarekin, euskal iheslari politikoen kontra Iparralden 1975etik 1987ra erabilitako gerra zikina aztertzen du liburuak.

Hamabi urte haietan, Iparralden, hogeita hamarretik gora izan ziren atentatuetan eraildakoak, hamar frantziar herritar barne. Gainera, lau iheslari bahitu eta desagerrarazi zituzten: Eduardo Moreno Bergaretxe “Pertur”, 1976an; José Miguel Etxeberria “Naparra”, 1980ean; Joxean Lasa eta Joxi Zabala, 1983an.

Liburuan azaltzen da espainiar eta frantziar agintariek, Felipe González eta François Mitterrand presidenteak buru, akordio sekretu bat izenpetu zutela non, egilearen arabera, gerra zikineko ekintzak egitearena ere jaso zen. Elkarrekin diseinatu zuten estrategia aurrera eramateko orduan beharrezko ikusi zituztelako jaso ere.

Salaketa larri hori hainbat datu garrantzitsutan oinarritu du Xabier Makazagak, eta dio egia bilatzeko batzorde independente batek laguntza paregabea eman ahal diela gerra zikinaren biktimei haien egia osoa esan ahal dezaten. Besteak beste, datu horiek aztertuz.

RSS literatura koadernoak ataramine

Share
Atalak: liburuak

Askapena aurrera!

2015 13 urria


Ataramiñe15erako Kerman Urizarek egindako marrazkia

Kerman Urizar
C.P. Botafuego
11206 Algeciras (Cádiz)

RSS literatura koadernoak ataramine

Share
Atalak: presoak

Josu Urbieta ‘Pow’, Vivonneko espetxetik

2015 8 urria

→ uztarria.eus: Josu Urbieta ‘Pow’, Vivonneko espetxetik

Vivonneko espetxetik (485 km)

Gauen zehar bi ordutik behin ateko begizulotik begira ibili ostean, goizeko zazpiretan irekitzen du kartzeleroak gure ziegetako atea. Gauean zehar begiratzen digute bi ordutik behin, “arriskutsuak” omen garelako euskaldunak. Noski, begiratzen duen kartzeleroa nor den ere aldea da, zeren askotan nahita ateratzen duen zaratak esnatzen gaitu, argia ere pizten digute. Pentsa dezakezue gauean hiru-lau aldiz zaratarekin esnatzeak zer suposatzen duen, osasuna ez behintzat!

Goizean jaiki eta, astean zehar, kirola egiten dugu, gorputza mugitzea inportantea baita, ziega barruan pasatzen ditugun 20 bat ordutan ez baitago asko mugitzeko lekurik, luzaketa batzuk egiteaz aparte ez bada. Ziega barruan egunkariaren irakurketa, ikasketak, liburuak, gutunak idaztea eta, iristen badira, irakurtzea, eta gauean telebistan filmaren bat ikusi eta lotara! Espetxea gizakia suntsitzeko espazio bat da, bai fisikoki eta psikologikoki ere bai. Noski, hobe ezer ez gertatzea, bestela ez da gauz onik. Medikuari idazten badiozu urtebetera deituko dizute agian. Eskerrak haginetako minik ez nuen, zeren urtebete pasatu zait joan naizenerako, eta oftalmologoaren zain nago orain; ea aurten deitzen didaten. Ez nuke apusturik egingo!

Eguraldia ere bikaina dago egun hauetan, beroegi agian baina beno, urarekin ere freskatzen gara patioan, batzuek eguzkia hartzen eta besteak itzaletan egonean. Irudimena dantzan hasten denean, bakoitzak une horietan zer egingo genuken botatzen hasten gara: batak garagardo fresko bat edaten gustora egongo zela terraza baten, besteak hondartzara joango litzatekeela bokata bat hartuta eguna bertan amaitzeko, beste batek mendian zuhaitz azpian lasai ederrean egongo litzatekeela… Irudimena espetxeko errealitateari aurre egiteko arma bat dela esango nuke, eta ederra eta beharrezkoa ere bai gainera batzuetan, noski, errealitateaz kontziente izanik. Herriagatik gaudelako hemen, herrira begiratzen dugu ia beti, zer berri den gure Euskal Herritik. Asteroko bisitak ere betetzen digute hemengo egonaldia. Lagun eta senideekin egoteko irrikan egoten gara astero, horko berri jakiteko, eta egunerokotasuna apurtzen dutelako ere bai. Ederra benetan ematen dizkiguzuen babes, laguntasun eta maitasuna, aupa zuek! Gora herria!

Urtebete da Vivonneko espetxe honetara ekarri nindutenetik eta, nahiz eta herritik fisikoki gertuago nagoen, orain Euskal Herritik gure bisitara datozenak autoz datoz. Lehen, Parisen nengoelarik, trenean edo hegazkinez igotzen ziren baina, orain ordu asko errepidean daudelarik, kezka beti hor izaten dugu. Beraien legeak ere errespetatzen ez dituzten ‘demokraten’ erabaki krudelen menpe gara gu, barruan gaudenak, eta guregana datozen senide eta lagunak. Hilik nahi gaituzte, hori da beraiek eskaintzen digutena. Lehen, orain eta gero ere jarrera bera izango dute gure eta gure herriaren aurka.

Hurrengoan ere idatziko dizuet, gure herria zaretelako eta merezi duzuelako. Bitartean ongi segi eta aurrera beti!

Besarkadak Vivonnetik!

Josu Urbieta Alkorta ‘Pow’
Centre Penitentiaire de Poitiers-Vivonne
Le Champ des Grolles, Rue Departamental 742
86370 Vivonne (France)

RSS literatura koadernoak ataramine

Share
Atalak: Gutunak, presoak

Ekhiñe Eizagirre “Bota harresia”

2015 28 iraila

Bota harresia Ekhiñe Eizagirrek Ataramiñe15 urtekarian argitaratuko dituen poemetako bat

Bota harresia

Bota harresia
hautsi aulkiak
lehertu hormak
tirokatu kristalak
luza eskua
gerturatu gorputzak
estutu ipurmasailak
nahastu ezpainak
urratu arropak
zabaldu hankak
egin irrintzi
bota harresiak.
Bota beltzak
arau hertsiak
kristal atzeko begiak
ezleku itxiak.
Jaso ukabila
ireki begiak
gehitu indarrak
apurtu distantziak
egin garrasi
AaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaMNISTIA!

Eizagirre Zubiaurre, Ekhiñe (980 027)
Maison d´arrêt
3, Allée des Thuyas
94.261 Fesnes Cédex


Bideoa: Ekhiñe Eizagirre bisitatzera joan-etorriko kronika

→ arraio.eus: Ekhiñe Eizagirreren hitzak, poemak, bertsoak… Arraio Irratian Urrunetik Gertu saioa.

RSS literatura koadernoak ataramine

Share
Atalak: Ataramiñe, presoak

Jon Paredes Manot “Txiki” “Al pueblo vasco”

2015 25 iraila


(Argazkia: Berria)

→ berria.eus: ‘Txiki’-ren eskuizkribua. Hil hurren idatzi zuen testamentu politikoa.pdf

Al Pueblo Vasco:

Una vez más el fascismo de Franco va a derramar la sangre del pueblo vasco. Probablemente cuando llegue este comunicado al pueblo, yo ya habré caído bajo el pelotón de ejecución. Mi intención al escribir este comunicado es poner una vez más de relieve la represión que sufre el pueblo vasco y todos los pueblos de España. No debemos olvidar nuestro objetivo: la creación de un Estado Socialista Vasco, objetivo por el cual han caído y han dado la vida muchos militantes revolucionarios, entre ellos los últimos caídos en el Estado español, Kepa, Nicia, Montxo, Andoni, y no serán los últimos.

Sois vosotros, la clase trabajadora y el pueblo en general, quienes lleven a cabo la lucha hasta derrocar al régimen franquista; entonces se habrá cumplido nuestro objetivo y podréis construir una sociedad nueva, sin clases, donde no exista la explotación del hombre por el hombre. Hoy me van a asesinar a mí por el simple hecho de luchar por mi pueblo, eso para el régimen de Franco es un crimen, no es un crimen asesinar a los militantes de ETA antes de cogerlos, tampoco es un crimen matar a la gente en manifestaciones, controles, etc.

Hoy somos nosotros los que estamos en el banquillo, pero mañana estarán ellos, o sea, Franco y toda su camarilla y seréis vosotros quienes nos hagáis justicia: no lo olvidéis, puesto que mis compañeros y yo ya no podremos. Confiamos en vosotros.

Por último, quiero hacer saber a mis compañeros de organización y a nuestro pueblo que mientras he estado libre he cumplido como militante y como hijo del pueblo y puesto que no he caído asesinado “legalmente” como mis compañeros, he pedido como última y única petición que sea fusilado ante un pelotón de fusilamiento como un Gudari más, recordando a todos los que han muerto por Euskadi, llevando en la mente nuestra Ikurriña, puesto que voy a morir lejos de ella… Os toca a vosotros hacer justicia.

Viva la solidaridad de los pueblos oprimidos
GORA EUSKADI ASKATUTA TA SOZIALISTA
EUSKADI ZUTIK
Aberria ala Hil

Txiki

27 de Septiembre de 1975

RSS literatura koadernoak ataramine

Share
Atalak: presoak

Ibon Muñoa “Ezlekuan egunak xukutzen ditugu”

2015 25 iraila

Ibon Muñoak egunak xukutzen jarraitzen du ezlekuan izanda ere. Bere hirugarren liburua editatzen hasiak gaude dagoeneko. Espetxean eskuz idatzitako testuak digitalizatu, errepasoa egin, irudiak aukeratu, hitzaurrea, maketazioa… 2013-2015 artean Puerto I eta Kordobako espetxeetan idatzitako bertso eta olerkiak jasoko ditu liburu berri honek, eta 2016ko udaberrirako emango dugu argitara.

Ezlekuan egunak xukutzen ditugu

“Espetxean denbora balia ezazu”,
gogoak diost jaikitzen naizenean,
neure ahalmenaren arabera dagit
kideek euren aldetik dagiten lez,
“orduak geldo doaz”, esan beharrean
osoki xukutzen ditugu egunak.
Nabaritzen da bizitza maite dugula,
geure lurraldearen askatasuna,
zigorrari irabazi diogulako,
begietan igartzen zaigu zirrara.

Korrikan, irakurtzen, idazten, ikasten…
uneoro gaude zergura egiten,
jakinduria darabilgu trukatzeko
etxartera ateratzen garenean,
geure bazterrei buruz berba dagigu
hamaika bizipen aipatzen baitugu.
Kontzientzia iraultzailea eskatuta
eratzen dugu denbora ezlekuan,
ez zaigulako inoiz bihotza erdoildu,
Euskal Herrian duinki biziko gara.

Ibon Muñoa Arizmendiarrieta
Centro Penitenciari Córdoba
14014 Córdoba

→ Ametsen txokoan bizi naiz
→ Ainarak herrira itzuliko dira

/ ataramiñe / literaturakoadernoak.org / RSS / e-posta /
facebook: literatura koadernoak / twitter: ataramine

Share
Atalak: Ataramiñe, presoak

Aitzol Iriondo Bobby Sands Trust web orrian euskaratutako Bobby Sandsen biografiaz

2015 11 abuztua

Bobby Sands Trust elkartearen web orrian argitaratu berri dute Julie Duchatel-ek Aitzol Iriondori telefonoz egindako elkarrizketa, Aitzol Iriondok berak eta Iurgi Garitagoitiak espetxean itzuli eta Txalapartaren eskutik argitaratutako BOBBY SANDS Martxa baten lehen notak liburuaz.

Hona hemen web gunearen lotura eta elkarrizketa osoa:

→ bobbysandstrust.com: Basque Prisoners Translate Bobby Sands

Basque Prisoners Translate Bobby Sands

French writer Julie Duchatel recently spoke by telephone with Basque prisoner Aitzol Iriondok who along with his comrade Jurgie Garitagoitia has translated into Euskara (Basque) Denis O’Hearn’s biography of Bobby Sands, Nothing But An Unfinished Song.

Julie (with Philippe Paraire) had previously translated the biography into French, Bobby Sands, jusqu’au bout, and has spoken at conferences and meetings on the subject of the 1981 hunger strike. Now, on behalf of the Bobby Sands Trust she has interviewed Aitzol Iriondok about his translating:

Written by Denis O’Hearn and published in 2006 Nothing But An Unfinished Song has already proven to be a powerful book that leaves no-one indifferent as to the subject as soon as one read its first pages. The biography is so special that it was translated into French in 2011, in Turkish in 2014 and in Basque (Euskara) recently by two Basque political prisoners held in France: Aitzol Iriondok and Jurgi Garitagoitia.

Such a barely believable dedication is in fact a fair tribute to Denis’s work and especially to Bobby Sands and his comrades who died in 1981, as well as to all the Irish republicans. I spoke on the phone to one of the translators, Aitzol, who is now held in Moulins Yzeure, near Lyon, France.

Julie: Could you please, Aitzol, introduce yourself in a few words, as well as Jurgi, your co-translator?

Aitzol: My name is Aitzol Iriondo, I am a Basque political prisoner held in France since 2008. Before being arrested, I lived several years clandestinely. Before that, I studied biology in Bilbao. Jurgi is incarcerated in France since 2009 and is currently studying the Basque linguistic and language in jail. We met at the Bois d’Arcy prison, near Paris, in 2009 and became good friends.

Julie: How did you get the idea of translating into Euskara the Bobby Sands biography? Have you been in Ireland before?

Aitzol: In fact, in 2011, we read in the Iparralde-based Basque newspaper, Ekaitza, an article presenting the French version of the Bobby Sands biography. Another inmate, a Corsican political prisoner held in the same jail as us, bought the book through Ekaitza, read it and passed it along to us. We really enjoyed it and another comrade said, half joking, that we should translate it into Euskara. Our first thought was that it was one of the craziest ideas we’d ever heard! But after some time, we realised that it was actually a very good idea and that it would be important reading for Basque people and especially, at least to me, for all our comrades that are locked in Spanish jails.

I thought that they should get the opportunity to read and experience directly this wonderful book in their mother tongue, i.e. Euskara.

The Basque people are pretty familiar with Irish history especially until the Good Friday Agreement, which inspired the Agreement of Lizzara Garazi in 1998. Personally, I’ve never been in Ireland but one day, I hope to be.

Julie: Could you tell us a bit more about the translation process considering it has been done under such difficult circumstances?

Aitzol: We started in March 2012 and finished the translation in January 2013. We sent the manuscript outside to be edited by a friend of ours, Mitxel Sarasketa, then the edited translation got back to us. We had a look at it and sent it outside again for a second edit. Mitxel’s friends, among them Arkaitz who holds a degree in Euskara studies, did that job. The thing is that while we were translating, we didn’t have access to the internet, of course. That complicates the translation since you are not able to check numbers of facts and expressions. We only had a dictionary with us. Our translation is based on the French version but also we had the original version to help us out through the process. Then once the editing was done, through Mitxel, we sent the manuscript to the main Basque publisher, Txalaparta. A huge work has been done and I do know that the people, outside, who edited our translation, gave a lot of their free time and a lot of love, by the way.

Julie: What do you think is so special about the book?

Aitzol: There are many stories in this book: the accounts about freedom fighters, the struggle within the jail, the right to speak your own language, the work among and for the communities when Bobby was free for a few short months. There are some books that are a lifelong inspiration, this one is definitely part of that category.

The chapters I like the most are the ones towards the end of the book, they are very ‘strong’, the ones where Bobby is sure about going on hunger strike and certain that he’s going to die. I also particularly enjoy the sections related to education and the way Denis O’Hearn transcribes the individual and the collective transformation of men and women into devoted activists. The capacity Denis has to synthesize all the accounts and all the relevant elements for the story is amazing.

I am fascinated by the way the Irish political prisoners, led by Bobby Sands, were able to organise themselves under the most strict rules in jail and their capacity to raise and maintain a good spirit there, their capacity too to take autonomous decisions without outside interference.

Julie: What was specifically the reward of doing such a job in jail?

Aitzol: To me it is like a string you’ve created and you get tied to it for a long time. And it influences your daily routine. During the 10 months we were working on the translation, we worked at it every single day. And we improved our French and English and reinforced our Euskara. At the end of the translation, we were very tired but very happy and satisfied.

Julie: Did you get any feedback regarding the publication of the book in the Basque country?

Aitzol: I know that it has been a best-seller and topped the charts for two weeks according to a right-oriented newspaper El Correo, so that is very good.

A book launch was held two months ago in Donostia along with Mitxel, Eoin Ó Broin (Sinn Féin) , the Txlaparta director of publications, and my mother, and it was a very special day. Some people who visited me told me how moving and important this book is. So that’s all good.

/ ataramiñe / literaturakoadernoak.org / RSS / e-posta /
facebook: literatura koadernoak / twitter: ataramine

Share
Atalak: artikuluak, presoak

Lagun, senide, kide presoen gramatika, espetxea esateko

2015 8 abuztua

→ naiz.eus: Lagun, senide, kide presoen gramatika, espetxea esateko

→ berria.eus: Preso, lagun eta senitartekoen gramatika, espetxea azaltzeko

Lagun, senide, kide presoen gramatika, espetxea esateko

Zenbaitzuek, beren larruetan pairatzen duten kondena dela jakin badakigu. Baina zer dakigu, zinez espetxeaz? Espetxea, nolabait, esaterik bada, inork egitekotan bere baitan harrapatua dagoenak ahoskatu lezake berau.

Burdin zaporeko gramatika beharko ote den itxitura adierazteko, hori preso dagoenak daki soilik. Eszena tipikoa da, presoa lanpara exkax baten parean, argi are exkaxagoak mahaiaren gainean marrazten duen zirkuluaren barruan letra-jorran. Inguratzen duen iluntasuna, fisikoa izatetik haratago doa, zaila da oso ziega bat irudikatzea. Preso egon denaren “pribilegioa” akaso, bizipen esklusiboa berau, eta hala ere, espetxea, bizi gaituen jendartean oso zabaldua dagoen itzala da. Nola antzeman, baina, itzal bat? Ertz zorrotzak (txarrantxa eta porlanezkoak) izan badituen arren, lausoa da zinez espetxearen ideia materiala. Bere fisikotasuna eta espazioaren banaketa halako mito Alcatraz-tar batean itotzen da. Balkoi eta estaia erraldoietan banatzen diren galeriak, jendea (gizonak!) eskaileretan gora eta behera begirada gogor bezain lizunak gainontzeko (gizonei)eskainiz. Zer adierazi nahi du “patiora jaitsi” dioenak? Nondik jaitsi behar du? Zer da ekonomatoa? Biluzteak, ziegaren hankaz gora jartzeak, janaria bezain oinarrizko zera bat jaso ahal izatea zuzen-zuzenean gartzelariaren gogamenaren mende egotea… Baina baita patioan atzera-aurrerako ttipi-ttapan ehuntzen diren kidetasunak, ziegaren baitan ahuakate hezur soil batean sortzen den bitxi bereziki berezia, olerki, irudi eta hamaika sorkuntza txikiren bilduma… Espetxe egoeran ohiko gertakizunak, guztiak. Agian, espetxean dagoenarentzat, eguneroko kontuak izan badiren arren, kanpoko begirada dardarka jarri lezaketen ertz (zorrotz) egunerokoak.

Aurtengoan ere, ertzok mahai gaineratzeko laguntza eske gatozkizue, lagun, senide eta kideok. Aurreko aldietan zuen lanak argitaratu ditugu eta 2015eko Ataramiñe Bildumarako zuen letra, pintzel kolpe eta bolaluma laztanak behar ditugu. Espetxea, gure hurbilekoak gordetzen dituen errealitate urruna bilakatu nahiko lukete zenbaitek, murruak altxa, kilometroak… Baina zuen lanak, zuei propioki baliagarri zaizkizuen aldetik, noski, guri espetxea azaldu, izugarrikeria antzemateko baliagarri zaizkigu. Errautsen gaztelua astindu berau ikusgarri bilakatzeko. Eraitsi beharreko murrua zein den esplizitatzeko.

Zuen sorkuntza lanak, gure plazatxoan kaleratzeko eskean gatoz beraz lagunok. Bilduma atondu ahal izateko, irailaren 30a baino lehen zuen lanak ondorengo posta kutxara bidali:

Ataramiñe
80 posta kutxa
48200 Durango
Bizkaia

Edo bestela helbide honetara: ataraliteratura@gmail.com.

Zuen lanen zain beraz, zuen zain, beti. Orri zabalik, beso zabalik. Etenik gabe, espetxea eteten ez den heinean.

Mitxel Sarasketa, Oier Gonzalez Bilbatua
Ataramiñe

/ literatura koadernoak / ataramiñe / literaturakoadernoak.org /

Share
Atalak: Ataramiñe, Gutunak

Ataramiñe’14

2015 29 uztaila

Ataramiñe’14
Euskal errepresaliatu politikoen literatura koadernoak
2014
Neurriak: 15 x 21 zm.
193 orrialde.

Azaleko irudia: Joseba Arregi Erostarbe

>> PDF formatuan
>> ON LINE irakurtzeko
>> e-book eta beste formatu batzuk

Ataramiñe’14an parte hartu dute

Jesus Mari Zalakain Garaikoetxea Hitzaurrea
Ibon Muñoa Arizmendiarrieta Bertsoak
Aitzol Iriondo Yarza Poemak
Patxi Zubikarai Poemak
Mikel Antza Invictus eta Samuel Beckett-en poema bat
Marixol Iparragirre Guenetxea Souvenirs d’enfance
Ernesto Prat Urzainki Errutina eta besteak
Alfontso Etxegarai Atxirika Las victorias que no soñamos
Fernando Alonso Abad Malditos sean tus sueños
Saul Curto Lopez Testuak
Gorka Lupiañez Mintegi Marrazkiak
Itziar Alberdi Uranga Marrazkia
Mikel Orbegozo Etxarri Marrazkiak
Josu Bravo Maestrojuan Arte-lanak
Aletxu Zobaran Arrieta Marrazkia
Itziar Moreno Martinez Marrazkiak
Joseba Galarraga Arrona Marrazkiak
Carabanchelgo motina bertsotan. Joseba Eizagirre Mariskal – Joseba Sarrionandia Uribelarrea. Bertsoak

Arkaitz Bellon Blanco
1978, Elorrio
2003ko urriaren 8an espetxeratua
2014ko otsailaren 5ean espetxeak eraila

Arkaitz, zurekin bizi gara

Saminak uzkurtu gaitu
otsailaren bostean
arratsaldeko bostetan
jo du gure atean,
ametsetan zaude ziegan
zeure nahien urtean,
Elorrio da maitea
ilundu bat batean.

Anboton ta Udalaitzen
zu zaude harkaitzetan,
txapela txukun jantzita
nare goiz-argietan,
Euskal Herrian geroa
ez dago zalantzetan,
gurekin biziko duzu
pizkundea plazetan.

Ibon Muñoa Arizmendiarrieta

Hitzaurrea

Nola esaten zaio ezetz lagun bati laguntza eskatzen dizunean? Nola ukatu zure kolaborazioa bi hamarkada kartzelan egondako kideari? Areago, mesedez, arren, otoi eskatzen dizunean. Egia esan, inolaz ere ez. Soilik arrazoi horrek azaltzen du nire presentzia ATARAMIÑEko orriotan. Eta ohore bat da, oroz gain. Orriotan, hain zuzen. “Orriok” hitzaurrekoak baitira. Beti iruditu zait presoari bere gogoetak, irudimenezko lerroak, fikziorako gaitasuna, pentsakizunak edota barne-isuriak adierazteko plataforma bat eskaintzea. Jon Etxeandia zenak zuzenean azaldu zidanetik oso argi daukat. Asko ez dut jarraitu. Ez dut orain arte sekula parte hartu, dela pudoreagatik, dela badaukadalako beste plataforma iraunkor bat nire kontuak askatasunez plazaratzeko. Herria 2000 Elizan argitaratu ditut aldika nire gogoetak “kartzelako kronikak” delako espazioan. Abusatzea iruditu zait beste espazio bat ere betetzea.

“Hitzaurrea zuk egitea pentsatu dugu” jakinarazi dit adiskideak. Pentsatzen jarrita, hitzaurrea bat zer demontre den aztertu dut. Era askotakoak daude: aldizkari barruan dagoen mamia laburbiltzen dutenak, ideia nagusiren bat jorratzen dutenak, edukia perspektiba orokorrean kokatzen dutenak. Zoritxarrez nik ezin dut holako ezer egin: ez dut ezagutzen zer idatziko den, autoreak zeintzuk diren, gai nagusirik dagoen, fikzioa gailentzen den, poesia, errelato alegorikoak edo beste zerbait. Beraz “nire esku” dagoena egingo dut, nire esperientzia eta eskarmentua eskainiz, gai librean saiatu. Gutxi-asko konpartitua izango den ez jakinik, nire-nirea da, nire baitako errotarriak zazpi urteotan ehotu duena eta nire antena pertsonalek hauteman dutena. Ez naiz inoren izenean ari, beraz. Nire gauzak dira: nire mina eta nire mihia.

18/98 sumarioa burututa hona ekarri nindutenean, Konfuzioren bidetik barne-bidaian murgiltzera nindoala jakinarazi nuen, beste kide presoen bizitza konpartitzen nuen bitartean. Halaxe egin dut. Bidaiaren abiapuntua “barrura begiratzeko leihoak” filmeko testu grabatuan dago. 15 hilabete geratzen zaizkidanean berriro Euskal Herrian lur hartzeko, aukera aproposa izan daiteke hau behin-behineko balantzea egiteko. Ondoko hau:

Kartzelaldia ez da denbora galdua

Esaldi heterodoxoa ematen du. Eta bada, kartzelaldia parentesi gisa hartuz gero. Egitasmo asko desegiten ditu kartzelaldiak, baina ez da parentesia. Bizitzaren joanean batzuoi egokitu zaigun atala baizik, bizitzaren zati bat edonola ere, aurrekoak azaltzen duena eta ondorengoa baldintzatuko duena. Inork ez du kartzelara sartzea eskatu, Koldo Izagirreren Agirre zaharrak izan ezik. Ez da igurikatutako egoera bat, baina zozketa itsuko emaitza ere ez. Maila batean edo bestean Euskal Herriko askapen-prozesuan parte hartu dugunontzat gerta zitekeen aukera zen hemen amaitzea. Horren jakitun bizi izan gara, arriskuak arrisku. Besterik da prozesu justu baten ondorioz gauden hemen…

Sartu orduko konturatu nintzen denbora dela kartzelak debalde eskaintzen duen bakarra, mendean hartu ezin duena. Presoarentzat bere salbabidea ere bada, txaboloaren estutasunak, harresien astunak eta barroteen burdinazko lerroek zein 7norberaren grina txarrek burua jatea nahi ezean. Norberak taxutu behar du denbora ahalen eta zaletasunen arabera: esku lanetan, ikastetetan, idazketan, kirolean, etab. Kartzela lasaia egokitu zait niri. Ez galdetu zergatik. Beteranoei entzunda, ez daukat kexatzerik: ez naute zigor ziegetan isolatuta eduki, ez naute jazarri eta jipoitu, ez dut tira-bira gordinik ezagutu, ez naiz bereziki xaxatua sentitu. Errepideko loterian ez dut seniderik galdu. Txikikeriak nozitu ditut nik.

Nire zaletasunei atxiki natzaie, bizirauteko: irakurri-idatzi binomioari, eta azken boladan aurkitutako zeregin kuttunenari, itzulpengintzari hain juxtu. Ez da meritu handia. Besterik egiten ez dakit! Hala, 3 urtez katalana ikasten jardun ondoren 4 liburu itzuli ditut: Rodoreda-ren “Diamantearen plaza”, Pedrolo-ren “Makina izkribua”, El Hachmi-ren “Azken patriarka” eta Pla-ren “Kale estua”. Ordenagailua erabiltzea debekatuta daukadanez Joserra Etxebarria eta Joseba Azpeitia adiskideei ezker lortu dut nire eskuizkribuak pikatu eta orraztea. Ingelesez hizkuntzan “intermediate, B1+” mailara iritsi naiz zerotik hasita. Gaztelaniaz idazten eta irakurtzen irakatsi diot Extremadurako analfabeto bati… eta sekula baino kirol gehiago egin dut, nire adinean (66) egokiena dena eginez: patioan itzuliak kendu. Hori orain arte. “Hemendik sano atera behar da” errepikatu dut eskutitzetan. Ez dakit bada! Urtebetez geroztik inflamatuta daukat eskuineko aldaka eta txikituta meniskoa. Ordu erdi jarraian ibiltzeko gauza ez naiz; beraz, ederra panorama!

Aurreko guztia egiten nuen bitartean nire nortasunaren eta ibilbidearen zoko-mokoak miatzen ibili naiz, errukirik gabe: deskubritu dudan guztia ez zait gustatu. Gauza batzuk batere ez. Norbaiti interesatzen ba zaio eskuz atonduta daukat nire bizitza osoa hartzen duen “biografia kritikoa”. UPVko pankartaldi luzean (16 urte) nire/gure ahalmenen jabe izan nintzen; kartzelaldiak nire mugak erakutsi dizkit. Zein ona naizen arazo kolektiboetarako eta zein kaxkarra nire-neureak diren gauzak kudeatzeko. Zer gogorra den zure buruari aitortzea: “honekin ezin diat”. Nork esan zuen inoiz ez dela berandu? Bizitzak gordeta zeuzkan faktura batzuk ordaindu behar izan ditut. Nik eskatu gabe argitu den dizdiraz azaldu zaizkit bizitzako pasarte, erabaki, hankasartze, hutsegite eta urratsak. Aurrerantzean nola kudeatuko dudan ez dakit. Gauzak pazientziaz hartzen ikasi dut. Bakardadea izaten ere bai. Baina nire buruaz irri egiten ez. Nolanahi ere den helduago, xumeago, apalago eta orekatuago aterako naiz zulo honetatik.

Zenbat adiskide ditudan dastatzeko atsegina eman dit kartzelaldiak. Lastima lokutorioko kristal madarikatuak lapurtu dizkidan besarkada, muxu eta laztanak. Begi batzuetan malkoak antzeman ditut, beste batzuetan irrigoxoa, izarniadura berezia; bostekoa zabalik leiharrean nirearen bila. Kalaka, berriketa, konpromisoa, haserretxoaren bat edo beste. Zenbat jende solidario! Harreman oso maiztua geneukan familiako kide batzuekiko lotura sendotu da. Noiz erakutsiko diegu zor zaien ohorea presoaren senar, emazte, bikotekide eta maiteñoei? Soilik galdu duzunean sentitzen duzu ausikia. Nola izango da denbora galdua kartzelaldia!

Gauzak ez dira beti amestu bezala amaitzen

Kartzela gogoeta politikorako unea ere bada. Sartu eta gutxira ezker abertzalearen ziaboga edo egokitzapen orokorra suertatu zen. Zerbait banekielakoan, ezustean harrapatu ninduen. Durduzaturik bizi izan dut. Batik bat gauzak zein azkar aldatzen ari ziren (edo zein egosirik zeuden) ezin ulerturik; eta halabeharrez, modu pasiboan. Etxe honetan izandako eztabaida hutsaren hurrengoa izan zen, auskalo zergatik. Gerora, aparteko arazorik gabe sartu gara korronte nagusian. Gogoan daukat nola esan nion une hartan lokutoriora etorritako adiskide min bati: “akabo epika eta lirika”. Eta esan nahi nuen, alegia, hemendik aurrera gure politika egiteko modua hitz lauz egingo dela. Ulertarazi nahi nion hartutako bidea prosazkoa izango dela. Ez nuke okertu nahi baina gure bide honek ez ditu poeten bertsoak zorroztuko, bardoen mihiak askatuko, poema kolektiboak sortuko. Musikariek ez dituzte euren sokak tenkatuko, ez eta ipuinlariek pertsonaia eredugarririk topatuko, gazteen bihotzak ez dira hor sutuko. Prosa xumeak, gauzak azaltzeko; ez literatura magikoa. Intuizio bat izan zen, baina horri atxikita jarraitzen dut. Zergatik? Bada gauzak ez direlako gehienetan guk amestu bezala gertatzen. Bizpahiru aldiz ezagutu dut hau bizitzan: zuk borroka egiten duzu helburu baten xerkan, eta amesten duzu nola izango den amaiera, Xabier Letek abestutako “askatasun-eguna”, eta gero, bide erdian, xedera hobeto iristeko, egiten duzun birajean, konturatzen zara ustez printzipio ziren gauzak tresna huts zirela; eta kasurik onenean amaiera erdietsirik, ohartzen zara eskuartean daukazuna uste baino arruntagoa dela, lore-jokorik gabea, ereinotz-koroarik gabe: hitz lauzkoa. Hala ere, etzazu borroka egin, eta hutsean geratuko da ahalegin guztia.

Badago bestelako euskal herritar sakabanaturik

Orain arteko kartzelaldian 32 kide ezagutu ditut Dueñasen. Dozena batekin konpartitu ditut bizipenak. Orain lau gaude, binaka banatuta. Pena bat badut, gure kolektiboa hain zabala izanik, beste askorekin ezin konpartituagatik. Sakabanaketa da arau, eta aberastasun hori ezagutu gabe aterako naiz, itxura guztien arabera. Arrazoi izango du Juan Mari Olanok dionean: “kartzelakoa da estatuei geratzen zaien giltza bakarrenetarikoa”. Sakabanatuta gaude, eta beste euskal herritar mordoa ere bai. Inozo ni, ez nekien hori gertatzen zenik! Badago aldea: gu sistematikoki sakabanatzen gaituzte; besteak, portaeraren arabera. Euskal gazte asko ezagutzeko parada izan dut; ez oso sakon, egia esan. Batzuk euskaldunak, beste batzuk asilbeestratuak, eta beste asko euskaldun hutsak. Nire auzo Santutxukoak ere bai, batzuk. Badira beste hainbat, jatorriz Magrebekoak, Latinoamerika edo Errumaniakoak, Euskal Herrian kokatu direnak edo bertara joateko asmoa dutenak: “diru gehiago dagoelako”. Ospe ona daukagu euskaldunok patioetan -preso belaunaldien zuzentasunaren seinale-. “Gehiago errespetatzen zaituzte” diote. Poztekoa, daukaten perspektiba. Gehienak lapurretan ibiliak dira, bertokoen antzera drogaren eraginez sarri. Aldatzeko asmorik ez zaie ikusten. Askotan pentsatzen jarri naiz: da al daukagu horiei buruzko politika zehatzik? Nola guretuko ditugu kanpotarrak euren izaera errespetatuz?; aldi berean nola askatuko ditugu -eurak zein bertokoak- xede txukunik gabeko bizimodutik? Musulmanen kasuan ez ditugu ezagutuko euren erligioa aztertu gabe. Adi! Kide dezente ikusi dut gizarte-gaietan trebatzen, animatzaile sozio-kultural, integratzaile, etab. izateko. Soldatarik ez dakit, non saiatu behintzat izango dute.

Legea, zein lege?

2013ko abenduan idatzi zuen EPPK-k azken aldiko agiri funtsezkoena. Ez dut esan beharrik ados nagoela. Baina amorruz hartzen dut hau, legeari buruz esaten diren pasarteei buruz bolo-bolo dabilen interpretazioa: “legea betetzea erabaki dute”. Nahasgarria baita. Legea betetzeko prest omen gaude, eta ez omen gara betetzen ari. Sofisma bat dago hor. Legea aipatu dugu agiri horretan, edozeinek dakielako ze garrantzia daukan legeak gizartean. “Ados gaude aurrera begira legeek eta beren aplikazioek berebiziko papera dutela, eman behar diren urratsak sendotzeko izan behar baitute”. Baina gu lege berriari buruz ari gara, justiziara hurbiltzen den legeaz. Oraingoaz ez, alegia.

“Premiazkoa” da salbuespen neurri eta egoerak bertan behera uztea. Tresneria judizial-juridikoa egoera politikora egokitzea, kartzela politika errotik aldatzea eta sakabanaketari lehentasunez amaiera ematea”. Soilik testuinguru horretan, lege-aldaketa egiten bada: “Horiek horrela, ontzat eman dezakegu gure etxeratze prozesua (…) lege-baliabideak gauzatzea”. Hala ere, sakabanaketari amaiera emateko prozedura legalari jarraituz eskariak egitea erabaki dugu, besteak beste horretarako legea aldatu beharrik ez dagoelako. Baina bi gauza desberdin dira, nahastu beharko ez liratekeenak, egiari zor. Nik biziki eskertuko nuke, gutxienez gure jendea, zehaztasun handiagoz mintzatzea.

Jexuxmari Zalakain Garaikoetxea
Dueñas, 2014ko abuztuan

/ literatura koadernoak / ataramiñe / literaturakoadernoak.org /

Share
Atalak: Ataramiñe, katalogoa, liburuak, presoak

“Urte Ilunak”, Nelson Mandela

2015 28 uztaila



Urte Ilunak
Nelson Mandela
Ataramiñe, 2013
Neurriak: 15 x 21 zm.
120 orrialde.

Euskaratzailea:
Ekaitz Sirvent
Azaleko irudia:
Joseba Galarraga

>> PDF formatuan
>> ON LINE irakurtzeko
>> e-book eta beste formatu batzuk

Long Walk to Freedom, 1995ean argitaratua izan zen, baina Nelson Mandela 1974ean hasi zen berau idazten. Ezkutuan, Robben Irlako espetxean preso zutelarik. Mandibaren autobiografia honetan bere gaztaroa, askatasunaren aldeko borroka eta espetxean igarotako 27 urteak aurki ditzakegu. Esku artean duzun itzulpen hau, autobiografiako “Robben Island: The Dark Years” atalari dagokio. Urte Ilunak beraz, historiak agerian utzi digun bezalaxe Argi Urte bilakatuko ziren urteak. Iluntasunaren ataltxo bat gure esku, gaur egun, Euskal Herrian, espetxean ditugun lagunek bizi dutenaren isla. (Gure) Argi Urteei begira.

Hitzaurrea

Zertaz ari gara, espetxea eta sorkuntzaz ari garenean?

“Seacliffeko ospitalean eman nituen sei asteak, zoramenaren izugarrikeriaren ikasgai laburtu bat izan ziren. Inoiz izango zenik ere uste ez nuen leku hartan igarotako lehen uneetatik jakin nuen ezingo nintzela itzuli nire usuko bizitzara, ezingo nuela ahaztu ikusitakoa. Beste eraikin batzuetan bakartutako jendeak ez zuen izenik, ez iraganik, ez etorkizunik, giltzapetutako oraina besterik. Orain-lur betierekoa, ortzemugarik gabea”.

Janet Paterson Frame idazle zeelandaberritarraren hitzok, espetxeratu berritan, oso ohiko sentimenduak islatzen dituzte. “Baina zer da izugarrikeria hau?”, “Nola liteke hain jendarte garatua omen den honetan, tamainako krudelkeria instituzionalizatua existitzea?”. Kanpoan dagoenak enpatia senti dezake eta sinpatiaz jokatu, presoaren hurbilekoek espetxearen ondorioak sufritzen dituzte eta hala ere giltzaperatuaren pairamena oso esperientzia intimoa da, hain zuzen norbere intimitatea baita bertan urratzen dena.

Seacliffeko ospitalea bezainbat Robben irla izan zitekeen, La Santé edo Soto del Real, Martutene zein Basauriko espetxeak ahantzi gabe. Sufrimenduaren alimaleko monumentuak denak, hiri erdian batzuetan, jende multzoen periferian bestetan eta hala ere, gure kontzientziei pega-pega eginda beti, kaletarron sudurpean. Gaiaren inguruan dagoen ezjakintasunaz jabetuta, espetxean dagoen sortzailearen lehen bulkada izan daiteke, “Hau, min guzti hau, kontatu beharra dago”. Hain justu, edozein sorkuntza lan zer edo zer kontatzeko behar batean oinarritzen dela esan liteke, zerbait adierazteko behar gorria, erraietan dugun zera kanporatu ezean ezinegona lehenik eta itolarria gero sentitzerainokoa. Espetxea inguratzen duten murruek, beste zio esplizituez gain (itxi, hertsi, hesitu), barrutik kanporakoaz gain, kanpotik barrurako norabidean betetzen dute beren funtzioa. Murruok, ihesaldiak ekiditeko bezainbat, barruko izugarrikeria ezkutatzeko eraikiak ere baitira.

Horrela beraz, espetxe barrutik egiten den oihu bakoitza, idatzia barne, murruan arrakala bihur liteke eta berau ez da, zenbait kasutan, askok pentsa lezaketen maneran, bertatik ihes egiteko, baina kanpokoari barrukoa erakusteko.

Espetxearen inguruko hamaika liburu, idazki edo sormen lan aurki litezke (esku artean duzun hau adibide), eta azaltzen diren esperientziak bata bestearen oihartzunak dira. Elkarren artean mende beteko aldea izan arren irudi bertsuak aurki ditzakegu sarritan (absentzia, espazio txikiaren estutasuna, bakardadea,…). Baina arestian esan bezala, espetxeak oso maila intimoan urratzen du giltzapean daukana eta hala luma hartzen duen presoak, aldiro zera pentsa lezake: “Espetxeaz, beste batzuek idatzi dute baina ez nik”.

Janet Paterson aipatu dugu hasieran eta itzul gaitezen harengana, bera ez zuten espetxeratu, ospitalean ingresatu baizik. Berrogeita hamarreko hamarkada aldera izaeraren desorekak elektroshock kolpeka osatu zitezkeela uste zen. Janet Patersonen amak alaba lobotomia bidez zentzatzea espero zuen, baina buru ebakuntzaren zain zegoela, Janetek ezkutuan idatzitako Lagoon liburuak Zeelanda Berriko literatur sari nagusia, Hubert Churh Memorial Prizea, irabazi eta buru garbiketatik libratu zen. Idatzitako hitz bakoitzak heriotza mentaletik urrundu zuen, ebakuntzaren (eta amaren erabakiaren!) aurka erlojupeko lasterketan buru garbiketatik libratzeko bide bakarra: idaztea.

Espetxeko itzulpengintza

“Bizitza errepikakorra da espetxean: egun bakoitza aurrekoaren neurrikoa, besterik ezean hilabeteak eta urteak nahasten amaitzeraino. Asperdura apurtzen duen orok urduri jartzen ditu arduradunak eta, horrela, errutina horixe izaten da kartzela bat behar bezala gobernatua dagoenaren seinale hoberena”.

Errutina, Mandelak dioen bezala, instituzioan harrapatua dagoenaren menderatze teknika bezala. Patioa, ziega, patioa, ziega, bisita, patioa, ziega… Aldian aldiro familia-lagunekin izaten diren ikustaldiez gain, deus gutxi dauka presoak, denbora etengabe xehatzen dion errotarriari galga jarri ahal izateko. Nola hautsi beraz zirkulu hau? Instituzioaren errutina zapaltzaileari gainjarriko zaion errutina propio askatzailea eraikitzerik ba ote?

Ekaitz Sirventen eskutik jaso dugun itzulpen lan hau izan daiteke aukera bat. Instituzioarena baino norberarena den denbora kudeaketa propioa, beste preso batek, Nelson Mandelak kasurako, bere espetxe esperientziaz egindako hitzak euskaratuz.

Itzulpena, gainontzeko sorkuntza lan eta bideak bezalaxe, espetxearen baitan denbora kudeatzeko baliabide alternatibo bat izateaz gain, erronka potolo bat ere bada. Bobby Sands-ek ipurtzuloan ezkutatua zuen axota batekin, komuneko paperean, idatzi zuen Egun bat nire bizitzan kronika latza. Euskal presoek izarak hautsiz eraikitzen dituzte beraien mihiseak. Ikatz zatitxoekin, hatzak erabiliz, bizar labainaren aiztoarekin… eskuratu ditzaketen baliabide urriekin alegia, sortzeko ukazioari nolabait aurre egiten diote.

Ekaitzen erronka, bide horretatik joan da, itzultzaile batek ohiko kasuetan beharko lituzkeen trepetak faltan burutu du lana. Auto-ikaskuntzatik asko duen bidaia. Itzultzaile batek beharko lituzkeen bidaideekin hartu eman zuzenik izan gabe. Perpausak behar bezala idaztetik haratago, nola interpretatu beste herrialde eta garai batetatik jasotzen diren esapideak? “Preso arrunta”ri, arrunta deitzea hautu bat da, borroka armatuaren bidea hartu duen horri gudari deitu ala ez hautu bat den bezalaxe. Biak ala biak, aukera ideologikoak inondik ere. Antzeko zalantza dantzan irudika dezakegu Ekaitz, norekin partekatu baina gisa honetako galderak?

Horrelako atakatik ateratzeko bide argirik gabe, kanpoarekiko urruntasunak ezaugarritzen du kartzela. Aspaldi, olerkariak esan bezala, bi punturen arteko distantziarik laburrena, lerro zuzena, ezagun dugu. Baina bi punturen arteko distantzia luzeena zein den neurtzeko, tartean espetxe-instituzioa kokatu eta erantzunaren zantzu batzuk ikusi ahal izango ditugu. Banaketa espazio neurgaitz hori, nolabait, laburtu du Ekaitzek. Mandelaren espetxealdia gure eskuetan ezarriz, Ekaitzen beraren espetxealdia gure esku ezartzeko. Ispilu joko bat, eta ertz batean gu geu, ikusle bezain partaide.

Gu. N.Mandela 466/64 – E.Sirvent 11431

Ataramiñe. 2014ko udazkena

→ [Urola Kostako HITZA] Ekaitz Sirvent, elkarrizketa
→ Jon Benito: Preso politiko oro Nelson Mandela bat da bere hersturan

/ literatura koadernoak / ataramiñe / literaturakoadernoak.org /

Share
Atalak: Ataramiñe, espetxea eta literatura, katalogoa, liburuak, presoak

“Ainarak herrira itzuliko dira”, Ibon Muñoa Arizmendiarrieta

2015 27 uztaila






Ainarak herrira itzuliko dira
Ibon Muñoa Arizmendiarrieta
Ataramiñe, 2014. Euskaraz
Neurriak: 10,5 x 15 zm.
418 orrialde.

Azaleko irudia: Mitxel Zarrabe
Hitzaurrea: Mikel Arrillaga



Irakurri / Deskargatu hemen:

>> Ainarak herrira itzuliko dira.pdf
>> Irakurri on-line
>> e-book eta beste formatu batzuetan

Ibon Muñoa (Eibar) 2000. urtean atxilotu zuten. Ainarak herrira itzuliko dira liburu honetan 2011-2013 tartean Puerto I espetxean idatzitako bertso eta olerkiak kronologikoki antolatuta bildu dira, Ametsen txokoan bizi naiz (Ataramiñe, 2011) liburuaren ildo eta ordenari ere jarraiki. Izan ere, lehen bilduma horretan atxilotu zutenetik 2011 artean Valdemoro, Kordoba eta Puerto I espetxeetan idatzitako 162 poema eta bertso biltzen ziren kronologikoki antolatuta. Ainarak herrira itzuliko dira, bada, Ametsen txokoan bizi naiz liburuaren segida dela esan dezakegu.

Muñoaren bertso eta olerkietan ametsak, oroimenak eta desioak, askatasuna eta kartzela, zapalketa eta burruka… agertuko zaizkigu ezinbestez, hitz-neurtuetan beti ere, lehenengo orritik azkeneraino euskal preso politikoaren mundu txikiaren eta handiaren barrenetik elkarrekin bizitzeko gonbidapenarekin.

Zuzenketak

Ainarak herrira itzuliko dira liburua 2014. urtean argitaratu genuen. Geroztik, egileak, Ibon Muñoak, hainbat zuzenketa egin dizkio inprimatutako bertsioari, liburuaren izkribuak kopiatzean editoreek nahi gabe egindako akatsak zuzentzeko. Hartara, orain sarean eskura daukazun bertsio digital honetan behintzat erratak zuzendu ditugu.

Ibonek agindutako zuzenketak kontsultatzeko: >> zuzenketak.pdf

HITZAURREA

Ainaren zain

Ezagutzen ditut Ainara izeneko txori batzuk. Behin ehiztariek harrapatu eta urrutiko kaioletan sartu zituzten. Ez ziren loroak, ordea. Horiei gustatu egiten zaie itxita bizitzea, Ainarei ez; gainera, loroek maite dute nagusiaren esana behin eta berriz errepikatzea, Ainarek ez. Horiek garbi dituzte ideiak eta gai dira eskopeta-zale maltzurrei aurre egiteko ere.

Euskal Herrian bietatik dago ugari: batetik, badaude datorrena datorrela burua jaitsi eta isilik gelditzen diren hegazti akritikoak. Beldurrak eta erosotasunak geldiarazi ditu, eta ikasi dute bizitzen alpiste apur batekin. Elikatzen dira, batez ere, futbolaz eta komunikabideen gezurrez. Nahikoa dute, ez dute gehiagoren beharrik. Tarteka haserretzen dira, beraien kirol talde kuttunak galdu duelako, edo kaiolako atea estutuko dietelako apur bat gehiago, baina ez dute ozenegi esango, badaezpada. Bestetik, zorionez, hegodun kritiko asko dago gurean. Iritzia dute edozein gertakizunen aurrean. Haserretu egiten dira eta salatu egiten dituzte injustiziak. Ez dute gainekoen esana onartzen beraien galbahetik igaro gabe, hausnartu gabe. Beraien iritzia ematen dute ausardiaz eta zorrotz, baina baikortasunez.

Niri iritsi zait belarri ertzera, Eibarko Ainara baten kantu hots ederra. Abesten aritu zait 2011ko otsailetik 2013ko irailera arte. Zortziko zaharrean bota dit bertso ugari, hamarreko txikian ere ez gutxi, baina baita habaneran eta bederatziko txikian ere. Kartzelako gertaerei buruz, herenegun; Euskal Herriko gairen baten gainean, atzo; historiaren inguruan, gaur, eta sarri, politikaz, zein maitasunaz… ez dut aspertzeko tarterik izan inondik ere.

Zuri, irakurle, ez dizu inork kantatuko goxo-goxo belarrira, zorte izugarria duzu, ordea. Izan ere, bertso guzti-guztiak esku artean dituzu liburu mardul honetan. Hala ere, irakurri egin ditzakezu eta Ainara bat etxe ondoko zuhaitzetik ari zaizula irudikatu; edo zure ondoan dagoenari eska diezaiokezu abesteko, zu lasai-lasai etzanda zauden bitartean.

Begiz ikusi edo belarriz entzun, kontua da bertsook zeure baitan sentitzea. Barre egitea umore zipriztin bakoitzarekin, edo negar bere malenkoniarekin bat egitean. Konplizitate keinuak ere eragingo dizkizute, tarteka. Ez zaitez liburuaren gainetik pasa, senti ezazu zeure barrenean hitz bakoitzaren arnasa.

Orain isilik dago gure Ainara. Niri, behintzat, ez zait aspaldian iritsi bere kanturik belarri ertzetara. Bertso berriak prestatzen ariko da ziurrenik. Kukua bai, kukua sarritan entzun dut 2014ko udaberrian. Errepikakorra da bere jarduna, baina polita oso, beti adarra jotzen ariko balitz bezala. Askatasun izugarria du txori horrek. Nahi duenean etorri eta okupatuko du txantxangorriaren kabia, trukean ezer eskaini gabe, gainera. Libre ibiliko da zuhaitzez-zuhaitz eta kabiz-kabi. Boterea ere badu, bestalde. Entzuten dugun lehen aldian, aldean dirurik ez badugu, begizkoa botako digu, eta gure ekonomia apalari bere horretan eutsiko dio urtebetez. Hala eta guztiz ere, izugarri pozten gaitu bere soinua entzuteak, patrikan sosik izan ala ez izan.

Ainarek, aldiz, ezin dute Euskal Herrira etorri oraindik. Garesti ordaintzen ari dira txori konprometituak izatea. Izan ere, oso urrunetik heldu zait musika. Batzuetan, interferentziak izan ditu soinuak, baina azkenerako lortu dut dena garbi entzutea. Baikorra da mezua, gelditu zaidan sentsazioaren bestekoa. Lasai nago, Ainarak Euskal Herrira itzuliko direlako. Ea laster datozen gure basoetara, lastima baita horrenbeste zeresan daukaten txoriak urrun eta preso bizi beharra. Kuku bihurria entzuteaz hainbeste pozten bagara, zer sentituko ote dugu Ainaren ahotsa
gurean entzutean?

Ez dizut ezer gehiago aurreratu nahi. Nago honaino iritsi bazara liburu honetako bertso sortak ere gustura irakurriko dituzula. On egin!

Iritsi zait urrutiko
txoriaren kantu hotsa,
eta distantziak ez du
bilakatu kantu hotza.
Heldu zait malenkonia
haserrea eta poza,
bere deiadar ozena
polita bezain zorrotza.
Euskal Herriaz dihardu
ezer ez zaio arrotza,
gorputza Andaluzian
gure artean bihotza,
kilometro asko dago,
baina oso tarte motza (ber.)

Mikel Arrillaga
Eibar, 2014ko maiatzaren 18a

/ literatura koadernoak / ataramiñe / literaturakoadernoak.org /

Share
Atalak: Ataramiñe, Bertsoak, katalogoa, liburuak, PDF, Poesia, presoak

[Bideoak] “Joseba Sarrionandia. Narrazio guztiak” jardunaldietako hitzaldiak

2015 23 uztaila


“Narrazio guztiak“ jardunaldietako hitzaldien bideoak

Bilbo Zaharra Forum & Euskaltzaindia

Bernardo Atxaga
Deserrri eta kartzela poemak
2015.06.02

1:12:44

Juan Jose Ibarretxe eta Karmelo Landa
20015.06.03

1:31:59

Aiora Jaka eta Jose Enrike Urrutia Capeau
2014.06.04

1:19:43

→ [Aurreko hitzaldien bideoak] “Abesoj Aidnanoirras, 35 urte idazten” Bilbo Zaharra forumeko hitzaldiak

/ literatura koadernoak / ataramiñe / literaturakoadernoak.org /

Share
Atalak: Bideoak

Gorka Fraile: “Gutuna”

2015 22 uztaila

→ mugalari.info: GORKA FRAILE ESCRIBE A MUGALARI | “No me faltan fuerzas y ánimo para hacer frente al cáncer, cárcel y obstáculos que me pongan”

Kaixo Mugalariok!

Os escribo desde mi txabolo, celda 43 del módulo conflictivo de la cárcel de Badajoz en compañía de mis colegas las cucarachas y los pesados de los mosquitos a 42 grados. ¡Qué mejor sitio que este para recuperarme de una intervención quirúrgica! Compañía no me falta, no.

Los que me conocen saben que no soy amigo de los protagonismos, tampoco de los personalismos y por lo tanto no me siento especialmente cómodo escribiendo todo esto. Desgraciadamente, un cáncer y más concretamente lo sucedido en el hospital cuando me lo iban a extirpar me han hecho, muy a mi pesar, protagonista. Muchos de vosotros habéis preguntado a mi familia por lo ocurrido y por esto me tenéis aquí. Iban Gorriti me ha ofrecido su periódico digital Mugalari para explayarme en todo lo que quiera, así que de antemano le doy las gracias.

Como muchos de vosotros sabéis, a raíz de una herida que me hice en la lengua y que después de diferentes tratamientos en la cárcel no mejoró, me derivaron al hospital donde por medio de una biopsia me diagnosticaron un tumor maligno en la lengua, un cáncer. Después de alguna prueba más, el equipo médico máxilofacial del hospital público Infanta Cristina de Badajoz, decidió que había que operar. La intervención quirúrgica consistía en quitarme un tercio de lengua y reconstruirla con arterias, músculos y demás que me sacaban del antebrazo izquierdo.

Y además y solamente por precaución, ya que no tenía el mal decidieron quitarme los ganglios del lado derecho del cuello. La operación que fue calificada por los médicos como de “gran envergadura y gran complejidad” debía de comenzar por la mañana temprano y no terminaría hasta la tarde noche. Por todo esto decidieron que debería ser ingresado con 24 horas de antelación para así mantenerme en observación y bajo control médico y en un ambiente lo más tranquilo posible, en una especie de preparación preoperatoria.

Pues bien, la operación la programaron para el martes 9 de junio por lo que el lunes 8 de junio, a las 07.30 horas fui trasladado por la Polícia Nacional desde la cárcel hasta el hospital. Como os podréis imaginar, los días anteriores fueron días de nervios y de temores ante lo que podría pasar en la intervención. Días y noches de gran incertidumbre y con un handicap añadido, el hecho de estar preso. En estos últimos 17 años nunca había sido ingresado así que no sabía muy bien a que me podía enfrentar. Hablando con mis compañeros llegué a hacerme, más o menos, una idea de cómo iba a ser, incluso me mentalicé por si tenía que hacer frente a la peor de las opciones. De poco me valió, la realidad acabó siendo infinitamente peor.

Llegué al hospital custodiado por la policía y directamente me metieron en la habitación 720. Era la última al final de un pasillo. Me sentaron en una silla, con las manos esposadas a la espalda. Dos policías se situaron al fondo de la habitación, yo en medio y otros tres a la entrada. Al ser la habitación como la de cualquier hospital, esto es no acondicionada para la estancia de pres@s, en un principio pensé que me tendrían ahí temporalmente, a la espera de pasarme a una que si lo estuviera.

Así pensaba hasta que a media mañana entró un chaval de mantenimiento y puso en la ventana unos topes de seguridad para que ésta no se pudiera abrir (ni que fuera a fugarme desde la séptima planta). Fue en este momento cuando saltaron todas mis alarmas. Para entonces tenía las muñecas destrozadas por las esposas e inevitablemente cada vez estaba más cansado y angustiado.

Les pregunté a los policía cuál era el plan, si me iban a llevar a otra habitación adaptada para pres@s (en la que pudiera estar sólo y sin las esposas) y dijeron que no, que de esa habitación ya no me movía hasta la operación del día siguiente. Siendo así las cosas, les pedí que me quitaran las esposas, que cerraran la puerta de la habitación y que me dejasen solo, que de ahí no podía ir a ningún sitio y que lo que necesitaba era tranquilidad para enfrentarme con el máximo de garantías a una intervención tan dura.

La respuesta de la policía fue a todo que no, que la puerta iba a seguir abierta, ellos dentro de la habitación y que no me iban a tener esposado durante todo el día y toda la noche, sino que también lo iban a hacer después de la operación. Tremendo, esas palabras y el odio con las que fueron dichas, no dejaron a partir de ese momento, de retumbar en mi cabeza. Sólo imaginar en que iba a convertirse la intervención me hacía temblar.

Insistí en que no podía ser, tratarme así era inhumano y que preguntasen a sus superiores. No sirvió para nada mi insistencia, se limitaron a menear unas hojas fotocopiadas, diciendo que era el protocolo de actuación, que ellos lo estaban siguiendo al píe de la letra y que éste había sido redactada por sus superiores.

No llevaba allí más que 3 o 4 horas y la angustia se apoderaba de mí. Poco después entró un médico para informarme que a última hora habían decidido practicarme una traqueostomía en la operación. Cada vez lo veía todo más negro, más complicado y psicológicamente empezaba a afectarme.

Después de comer, agotado y sentado en un sofá y por su puesto esposado, intenté dormir o por lo menos descansar y tranquilizarme un poco. Bastó que cerrase los ojos para que tres de los policías se pusieran a jugar con lo móviles y sus ruiditos, y los otros sacaran un ordenador portátil y se liaron a ver los capítulos de una serie a todo volumen. Sin poder dormir, durante estas horas mi cabeza siguió funcionando a toda máquina, pensando en la intervención, en la traqueo, en las esposas, en los policías, en su actitud… así que por la tarde cuando vinieron a visitarme mi tía, mi hermana y mi mujer, diez minutos cada una estaba desesperado.

Mi hermana me encontró en tal estado de nerviosismo que al salir de la habitación rompió a llorar, mientras que mi tía se llevó tal impresión que según se alejaba de la habitación le empezaron a fallar las piernas y estuvo a punto de caerse. A mi mujer le planteé seriamente la renuncia a la operación porque no tenía nada claro que pudiera salir bien de ella y que me llevasen de vuelta a la cárcel. A duras penas me convenció y menos mal porque a estas enfermedades no se les puede dar tiempo.

La tarde transcurrió como el resto del día, aunque la medida en que pasaba el tiempo mi agotamiento físico pero sobre todo el psicológico iba en aumento de manera exponencial. Llegó la noche y solicité a la policía acostarme. Entré en la cama y como era de esperar me esposaron a ella. El tiempo seguía pasando, los policías seguían con sus móviles y viendo películas, el ruido no me dejaba dormir, mi cabeza seguía dándole vueltas a todo, a mi situación pero sobre todo a lo que estaba por venir tras la operación.

Posteriormente, bien entrada la noche, los policías apagaron los móviles y el ordenador, pero nada cambió, dos de ellos se dedicaron a hablar animadamente, bien alto para que pudiera oírlos, otro de ellos se tiró toda la noche tosiendo y un cuarto se quedó dormido y no dejó de roncar ni un minuto.

Estando las cosas así, llegó un momento, en que teniendo que hacer frente a una intervención de gran peligrosidad, estando además preso, sin apenas haber podido ver a mi familia, rodeado de policías armados que habían decidido hacerme la vida imposible, esposado desde hacía casi 24 horas, sin haber podido dormir en las últimas 48 horas… llegó un momento en que estaba psicológicamente tan destrozado y tan hundido, que supe que, de seguir así las cosas, si después de la operación algo no cambiaba, era cuestión de tiempo que perdiese la cordura.

A partir de ese momento tuve la certeza de que no saldría bien, tal vez me quitasen el cáncer, pero a costa de perder la cabeza. Por la mañana temprano y sin pegar ojo vinieron a por mí, me llevaron a quirófano. Entre allí escoltado por dos policías y esposado a la cama. Así me durmieron. Los dos policías estuvieron durante toda la operación conmigo dentro del quirófano, igual también por si me podría escapar.

Desperté en la sala de reanimación, aunque me metieron anestesia para que estuviera dormido durante 48 horas, desperté 24 horas antes, según parece debido a la bomba de relojería en que se había convertido mi cuerpo por los nervios. Desperté con un tubo para la comida metido por la nariz, otro para orinar metido en el pene, en el cuello la traqueotomía con el respirador, además de una vía de drenaje en el cuello, otra en el brazo izquierdo que además lo tenía vendado y en el dedo índice un caperuchón para las pulsaciones.

En el brazo derecho tenía otras tres vías conectadas a diferentes bolsas (sueros, medicación…). Tenía también las muñecas atadas a la cama aunque en esta ocasión por motivos médicos, ya que al despertar había intentado arrancar los tubos y vías que llevaba puestos.

En la sala de reanimación pasé otras 24 horas. Poco después de despertar se me acercó un policía de edad avanzada y me dijo “tranquilo Fraile, mientras esté yo de guardia nadie te va a molestar ni esposar”.

Ya por la tarde entró Juli, mi mujer y me contó que Durango estaba movilizado, que tod@s vosotr@s estabais indignados, que los medios de comunicación se habían hecho eco de lo que estaba ocurriendo, que se estaban produciendo contactos a nivel médico, político, judicial y que mi situación iba a cambiar. Intentó convencerme de ello pero el daño psicológico que sufría era tan calamitoso que no me creía nada de lo sucedido.

Yo seguía con el miedo del postoperatorio metido en el cuerpo y además tuve la mala suerte de que me tocase una enfermera nada profesional que por el hecho de ser un preso político vasco, me odiase y maltratase con insultos, ironías y curándome mal y bruscamente. Cuando se lo conté a Juli en esa planta de reanimación, dio parte a la médica que sin ni tan siquiera preguntarle a la enfermera su versión, la apartó de mi lado y la sustituyó al segundo de la queja.

Algo habrían visto para apartarla tan rápido. Por lo tanto estas 24 horas que pasé en esa sala fueron una auténtica pesadilla. No podía cerrar los ojos porque cada vez que lo hacía me venían imágenes de sangre, vísceras, muertos, cuerpos mutilados… por lo que temía dormirme con esas visiones y no despertar cuerdo.

En esas condiciones y sin dormir, al día siguiente por la mañana me subieron a planta. Una vez en la habitación enseguida me di cuenta que Juli tenía razón con lo que me contó en reanimación. Los policías no eran los mismos y no entraron en la habitación sino que se limitaron a quedarse en el pasillo. Además al poco rato entró Juli con una sonrisa de oreja a oreja contándome que sí, que la pesadilla había acabado, que estuviese tranquilo y que para empezar nos habían autorizado las mismas visitas familiares que el resto de pacientes.

La policía no volvió a molestar, no volvieron a ponerme las esposas y la compañía de mi familia durante la convalecencia consiguió que poco a poco saliera del agujero en que estaba metido. Y aunque hoy en día, tres semanas después de la operación, todavía me emocione al recordar lo vivido, no me faltan fuerzas y ánimo para hacer frente al cáncer, al daño psicológico, a la cárcel y a todos los obstáculos que me pongan.

Y para acabar quiero dar las gracias a:

Mi ama y aita, ti@s, prim@s, herman@s, cuñad@s, sobris… en especial a mi prima Ainhoa y cuñada Nerea.

A los abogados, Etxerat, Jaiki Hadi, Sare…

A los diputados y senadores de Amaiur, a Sortu, a EH Bildu, a Dani Maeztu y a la alcaldesa de Durango.

A mi cuadrilla, amig@, conocid@s y cómo no a todos de que de una u otra manera os habéis interesado, habéis preguntado por mi y habéis participado en las movilizaciones.

A Iban Gorriti (Mugalari) por este espacio de libertad que ha creado.

A Anboto astekaria.

A María de Badajoz y sus compas por la solidaridad demostrada y el apoyo hacia mi familia y hacia mí.

Y de manera muy especial quiero dar las gracias a mi tía Txaro y mi hermana Pili que pasaron horas y horas en la sala de espera del hospital, que sufrieron conmigo cuando yo lo hacía y me cuidaron cuando más lo necesitaba.

Y para acabar quiero dedicar el homenaje más sentido a mis dos chicas: mi mujer Juli y mi txikitika Ilazki, que también estuvieron en Badajoz, también sufrieron y me cuidaron, por que sois lo mejor que me ha pasado y porque vuestra sola presencia me hace más feliz.

Bihotz-bihotzez maite zaituztet!

Esandakoa, eskerrik asko mundo guztioi et azulo zikin honetatik jaso ezazue nire besarkadarik beroena.

Lana, mobilizazioa eta borrokaren bidez helburu guztiak lortu ahal dira, beraz Animo eta Aurrera!

/ literatura koadernoak / ataramiñe / literaturakoadernoak.org /

Share
Atalak: Gutunak, presoak
« Mezu berriagoak — Mezu zaharragoak »