Oier Goitia, “Fakin Xokona”

2012, 3 abendua

Fakin Xokona
Oier Goitia Abadia
Poesia. 2012
Neurriak: 15 x 21 zm.
106 orrialde.

Hitzaurrea eta edizioa: Mikel Antza
Azaleko irudia eta ilustrazioak: Iker Moreno

>> PDF formatoan
>> ON LINE irakurtzeko
>> e-book eta beste formato batzuk

Kartzela oro da Fakin Xokona, baina preso bakoitzak bizi du bere kartzela. Hona Oier Goitiak sentitutako malkoen katedrala, garratz bezain gozoa.

“Fakin Xokona” (Berria 2012.11.28)

Oier Goitiaren poema liburuaren izenburua da Fakin Xokona. Egun, Madrilgo espetxe batean daukate preso, Navalcarneron. Baina Espainiara estraditatu aurretik, Fresnesen hainbat urte eman zituen, eta «3. Dibisioko Hegoaldeko promenadako 4. kaiolatxoan» Mikel Albisu Mikel Antza-rekin topo egin zuen. Hark apailatu du Goitiaren poemarioa. Eta, horretaz gain, aitzinsolasa idatzi du. Hitzaurrean aipatu du elkarrizketa ugari izan zituztela, eta halako batean Goitiak aipatu ziola poemak idazten zituela. «Denbora pasa, terapia gisa idazten zuela esan zidan. Literatur asmo handirik gabe, lagunei eta kideei oparitzeko, bere barnekoak hitzetan jartzeko», azaldu du Antzak, poemarioko hastapeneko orrialdeetan. Goitiak «Marseillako ijitoari», alegia, Antzari utzi zion ordenagailua, Espainiara eraman zutenean. Eta Antzak poemak apailatzeari ekin zion. Kartzelako poemak dira Fakin Xokona-koak. Oier Goitiarenak dira, baina beste edozein presorenak izan zitezkeen, kartzelako errealitateaz ari da eta, preso dagoen gizakiaz, bere min eta ametsez, askatasunean bizitakoaren oihartzunez, askatasuna berreskuratzeko griñaz». Mikel Antza, liburuaren hitzaurrean.

Hitzaurrea

Kartzela Oro Da Fakin Xokona

Fresnes bezalako sarraski espetxe batek alde onik edo abantailarik duela esateak sakrilegio kutsua duen arren, horrela deituko nioke Paris erdialdeko Palais de Justicen epaituak izateko edo beste kartzela baterako bidean –Fresnes Frantziako iparraldeko kartzeletara destinatzen dituzten presoen banaketa-gunea da, Marseillako Baumettes hegoaldekoena den bezalaaldi baterako bertara eramaten dituzten kideek hango egoiliarren egunerokotasunaren ohikeria apurtzeari.

Izan ere, Fresnesen berezitasun horri esker, batzuetan, aspaldian elkar ikusi ez duten kideak elkartzen dira; bestetan, entzutez baizik elkar ezagutzen ez dutenak.

Denbora tarte batez berritasunak kutsatzen du euskal presoen kolektibo txikia: korrikaldi zirkuituko erritmoa aldatzen da, soinketa-gelako ariketak berritzen, promenadarako kaiolako airea ahots doinu eta kutsu ordura arte ezezagunez egurasten, beste kartzeletako esperientziak, burkideen berriak, guztion ametsa tindatzeko ordura arte ezagutzen ez genituen beste kolore ñabardura batzuk, eztabaidak, sukalde-aholku eta literatur gomendioak, teoriak, utopiak, nekeak, erredurak, kartzela aldiaren eta borrokaldien zauri ikusezinak, borroka grina itoaren etsia, eztabaidak, gertaerak, gora eta hormei begira begi berrien galdera zaharrak, hitzerditan ulertzen diren ametsak.

Fresnesen, gainera, 2011 arte sukaldean egiteko plaka elektrikorik erosteko aukera ez zegoenez, epaitu behar zutenari kartzelak ematen zion, Palaisetik gau-gauean heltzen zenerako hoztuta aurkituko zuen afariko bazka bertan bero zezan.

Berez, bazka irentsi ezina bota eta epaituak kideek prestatutako bolognar erara egindako makarroiak, pizza edo patata arrautzopila berotzen jartzen zuen, eguneko gorabeheren berri leihotik leihora eman bitartean.

Batez ere, plaka elektrikoak oliozko sukaldea ordeztu eta espetxeko RZk baldintza hobetan egiteko aukera ematen zuen. Eta azkar ibiliz gero, epaitua zigorra bizkarrean hartuta lekualdatzen zutenean hari utzitako plaka elektrikoa ezkutuan gordetzekoa. Hara seguruenera epaituak izateko Fresnesera iristean hain suharki errezibitzeko zinezko arrazoi sekretua! Haiek jakin gabe plaka baitzekarten besazpian.

Hartara, 2010eko udaberrian, halabehar polizial eta juridikoak eta Frantziako kartzela administrazioaren erabaki arau ezezagunek elkartu gintuzten Fresneseko 3. Dibisio Hegoaldeko promenadako 4. kaiolatxoan, euskaldunenean, gainaldea sarez estalia duenean, Oier Goitia eta biok. Bera, kartzelatik epai-gelarako ibilbidea laburtzeko asmoz, epaiketa aldirako ekarri zuten Meaux-Chauconin-eko Maison d’Arrêt-etik. Hiru urte luze neramatzan ordurako nik Fresnesen.

Elkarrizketa gai ugari izango genituen, baina orain garrantzia duena da halako batean poemak idazten zebilela aipatu zidala. Ez dut oroitzen berak proposatu zidan irakurtzea edo nik eskatu nizkion. Orrialdeak plastiko barruan sartzeko ematen duten klasifikatzaile bat jaitsi zidan hurrengoan patiora. Txukun-txukun inprimatuak zituen poemak Fakin Xokona izenburupean. Denbora pasa, terapia gisa idazten zuela esan zidan. Literatur asmo handirik gabe, lagunei eta kideei oparitzeko, bere barnekoak hitzetan jartzeko.

Epaiketa aurretik Oierrek zigorra jaso eta urte batzuk Centre de Détention batean igarotzeko prestatua zuen burua. Maison d’Arrêt-etako erregimen zorrotza atzean utzi eta Espainiara igor zezaten baino lehen arnasa hartzeko, euro-agindu parea onartua baitzioten, eta Madrilerako bidaia eta Poliziak telebistei hornitutako abioitiko irteeraren irudiak ziurtatuak.

Abokatua fin ibili zen ordea, eta tribunaleko epaileren batek ere eskuharki izaten dutena baino justiziaren zentzu pixka bat gehiago bazuen nonbait eta hara Oierrek eta kideek kalkulatzen zuten zigorra baino zatiaz txikiagoa bizkarreratu zieten. Hainbesteraino non Oierrek ongi beteak baitzituen jasotako bost urteak. Beraz, prokuradoreak helegitea jartzeko hamar eguneko epea pasatuz gero Espainiarako hegaldia hartzeko txartela erosiko zioten.

Burua egoera berrira presaka egokitzen hasteaz gain, testamentua ere egin behar izan zuen Oierrek. Izan ere, bost urtean pilatutako gauza gehienak, Espainiako kartzeletan debekatuak edo alferrikakoak, bertan utzi beharko zituen. Morralea arin daramate euskaldun txoriek hegoalderantz:

“hau da testamentue,
bost urtetan pilla(t)u doten guztixe kideentzako! (ba-
natzeko bikodabe notarixoa). Konputagailua Marseillako
Ijitoantzako, kazuelak atrapaten dauzenentzako (Pipi arin
ibilli), radioka eta etxeko zapatillek Lukaxi, Koalantzako
arribantentzako arropak eta geuzek, Xaxi Prietontzako
dilista paketie eta dekotezen jateko danak, plus bentila-
dorie. Beste guztixe partxixean einbikozue jokatu!!!!
Biba zuek!!!!”

Konputagailua eta edukia oinordetzan jasota “Marseillako Ijitoaren” kontu hori barkatu nion Oierri. Eta gainera, bere poemekin zer edo zer egingo nuela esan nion, denak ez baina ale batzuk bazeudela interesgarriak, nire iritziz zuzenketa eta moldaketarik behar bazuten ere. Fresnesera iritsitakoan zeuzkan poemak biderkatu egin zituen egonaldian, Fakin Xokona II bilduma osatuz.

Eraman zuten Oier.

Orain Navalcarneron daukatela uste dut.

Joan zen urtea agindu nion “idatziko diat!” hura bete gabe. Tartean ni ere Lyon-Corbasera lekualdatu ninduten; ordurako Oierren disko gogorrarekin indartuta eta aberastuta nire ordenagailua.

Halako batean matxuratu zitzaidan inprimagailua eta berri bat erostekotan nengoela nire gauzen artean beste bat banuela esan zidaten kartzelako informatika arduradunek. Oierrena, noski!

Oierrenak dira ere hau idaztean jantzita ditudan txandaleko galtzak, eta Fresnesen kroketaren orea zabaltzeko erabiltzen nuen lapikoa ere berea zen, betaurrekoentzako estutxe parea bezala, galtzontzilo batzuk, ikustaldietarakoan biometria pasatu ostean eskuetan ematen dudan desinfektagarri alkoholduna, Aloe Vera krema, udan erabiltzen dudan mahuka gabeko niki beltz marguldua ere berak utzitakoak, eta barne bisitetara jantzita eramaten dudan txiki zeukan izokin koloreko alkandora dotorea…

Eta ordenagailuan “Idazkiak” atalean sartu bakoitzean bere izenez izendatutako dosierrean dauden poemak eta ipuinak.

Fakin Xokona. Azkenean, Oierren poemen artean murgildu nintzen. Hautaketa egin nuen, sortzailearen begiak jantzita hautatuak nireganatu nituen, ments neritzen hitzak asmatu nizkien, egiturak kiribilduz batzuetan, bestetan poemak zeuden-zeudenean utziz.

Kartzelako poemak dira Fakin Xokonakoak. Oier Goitiarenak dira. Oinordetzan utzi zizkidan gauzen artean baliotsuenak, arratsalde askotako une zoriontsuak ekarri dizkidanak, aspaldian ez bezala hitzekin jolas egiteko aukera eman baitzidaten, bidaiatzeko proposamenak, amets egiteko.

Egindako lana igorri eta “bere” Fakin Xokonako poemekin egin nuena ikusi zuenean, biok sinatu behar genituela esan zidan Oierrek. Ez nuke arazorik. Hireak dituk ordea. Oierrek sortu ez balitu ez nuke nik haiekin jolas egingo. Nireak izan zitezkeen, egia da. Oierrenak dira, baina beste edozein presorenak ere izan zitezkeen, kartzelako errealitateaz ari da eta, preso dagoen gizakiaz, bere min eta ametsez, askatasunean bizitakoaren oihartzunez, askatasuna berreskuratzeko grinaz.

“Preso arruntek
behin eta berriro errepikatzen duten kantua
Fucking Chauconin
(…)
Preso arruntekin guk ere
behin eta berriro errepikatzen dugun
kantua
oihua
abestia
negarra:
Fakin Xokona”

Eta berdin-berdin esan lezake gutako edonork fucking Fresnes, eta fucking Clairvaux, fucking Fleury, fucking La Santé, fucking Corbas eta baita fucking Navalcarnero, fucking Soto, fucking Albolote, fucking Brieva, kartzeletako hormak suntsitu arte!

Lyon-Corbasen, 2012ko irailean
Mikel Antza

Fakin Xokona

Preso arruntek
behin eta berriro errepikatzen duten kantua
Fucking Chauconin
behin eta berriro errepikatzen duten oihua
Fucking Chauconin
leihoan abesten dutenean
Fucking Chauconin
leihoan negarrez daudenean
Fucking Chauconin
Preso arruntekin guk ere
behin eta berriro errepikatzen dugun
kantua
oihua
abestia
negarra:
Fakin Xokona

Share
Atalak: Ataramiñe, katalogoa, liburuak, presoak

Iruzkinak